Hoe dan? HOE DAN?’ Hij verheft zijn stem om zijn noodkreet kracht bij te zetten. Ik zie zijn vrouw naast hem een millimeter krimpen. Het is niet de eerste millimeter. Al sinds de dag dat de onomkeerbaarheid van de ziekte is vastgesteld, wordt ze kleiner bij elke uitbarsting.
Naast de dreiging van de dood, die sinds kort door alle kieren en gaten hun huis en dus hun gezin binnendringt, maakt zijn intense boosheid de situatie nog moeilijker te hanteren. Met drie kinderen van 8, 10 en 13 jaar vraagt het onmenselijk veel van de draagkracht van hen allebei. En nu zitten ze bij mij aan tafel. Om te bespreken of en hoe ze de kinderen gaan vertellen dat papa niet meer beter wordt en binnenkort dood zal gaan.
In zijn ‘hoe dan?’ zitten meerdere lagen. Niet alleen zit er de vraag in verpakt of en hoe ze het de kinderen moeten vertellen. Het behelst ook de existentiële vraag over hoe het toch mogelijk is dat hij in deze situatie beland is, in deze ’shitzooi’, zoals hij het noemt. Hoe het kan dat hij nog voor zijn zelf verwachte midlifecrisis al in reservetijd zit. En welke superkrachten hij uit zichzelf moet zien te halen om zijn kinderen te vertellen dat hij hen niet volwassen zal zien worden. ‘Hoe dan?’ de kortst mogelijke vraag, met zoveel lagen dat een eenduidig antwoord allerminst zou volstaan.
Ik laat zijn boosheid eerst maar eens leeglopen. Dan is dat eruit. Het opent eigenlijk altijd de deur naar het onderliggende verdriet. Zo ook nu.
Het is ook groot, te groot voor elke ouder om je kinderen mee te moeten nemen in een proces dat hun leven voor altijd zal vervormen. En je te beseffen dat je ze niet door een nooduitgang kunt wegloodsen. Ik zou me ook geen raad weten.
Het ouderschap maakt een oerkracht in ons los die ervoor zorgt dat je je kinderen probeert te beschermen tegen alle dreiging in de wereld. Kost wat kost. Het tegenstrijdige is echter dat deze liefdevolle bescherming ook kan resulteren in het buitensluiten en alleen laten van je kinderen. Een liefdevolle intentie kan zo toch een beschadigende uitwerking krijgen. En dat is wat geen enkele ouder wil.
De laatste weken, sinds de ziekte zich niet meer liet indammen, heeft deze vader alle strohalmen net buiten handbereik zien knakken. De gekmakende onmacht die ermee gepaard ging, maakt hem woest.
Voor de kinderen leek het echter alsof papa zich vastklampend van de ene naar de andere strohalm een weg baande naar genezing. De overgang van de genezende behandeling naar een palliatieve was hen ontgaan. Het enige dat ze zagen was dat de witte pillen werden ingewisseld voor een infuuspaal met rood spul in het ziekenhuis. Maar die had ie toch al eens eerder gehad?
Het was de boosheid die ermee gepaard ging die ze niet konden plaatsen. Maar waar ze wel op resoneerden. De boosheid die maakte dat de oudste zoon enkel nog met het avondeten beneden was, dat de middelste zoon dagelijks ruzie maakte op school en de jongste dochter zich vastklampte aan haar moeder. En zo belandde ieder op zijn eigen eiland van verdriet, weggedreven van elkaar. Beide ouders hadden het gezien bij hun kinderen… en weggekeken, gevoeld… en weggeduwd. Omdat het nauwelijks te verdragen was.
En nu dit opeens zo open en bloot op tafel ligt, voelen ze allebei dat ze hun kinderen iets ontnemen. Iets dat de ondraaglijkheid van de realiteit overstijgt. Ineens is daar de mogelijkheid om ook deze periode in te vullen op een manier die past bij hoe zij ouder willen zijn en bij wat ze hun kinderen willen meegeven in het leven. Het is alsof ze een nieuwe strohalm zien opduiken. Maar deze is van een andere orde. Het is een soort ‘oerhalm’, een strohalm die niet van buitenaf wordt aangereikt, maar die van binnen groeit. Eén die veel steviger is en niet zomaar door externe krachten knakt. Mits je hem in het volle vertrouwen durft te grijpen.
Voor mijn ogen zie ik hoe hun focus verandert, van vragend naar mij, naar kijkend naar elkaar. De vraag ‘hoe dan?’ verandert in ‘wat vinden wij belangrijk voor ons gezin, nu en later?’
Ik ben er stil van als ik zie hoe dit nieuwe perspectief vader doet beseffen dat hij zijn vaderschap nog steeds ten volle kan invullen. Dat hij zelfs over de grenzen van zijn leven heen een fundament kan leggen waar zijn kinderen op kunnen groeien. En dit besef maakt ook moeder direct een centimeter langer.
Hoe groots is dat, als ouders de kracht in zichzelf weten aan te boren, voor hun kinderen, maar ook voor henzelf. Onmetelijk.
---------------------------------------
Tanja van Roosmalen is rouw- en verliestherapeut en orthopedagoog. Op 11 januari geeft zij een online avondlezing voor Carend over omgaan met verdriet en verlies bij kinderen. Dit webinar is voor iedereen te volgen (en geaccrediteerd voor zorgverleners). Lees meer en schrijf je in: https://www.carend.nl/webinars