De Vlaamse emeritus hoogleraar Manu Keirse, klinisch psycholoog en doctor in de geneeskunde, is één van de sprekers op het congres Palliatieve zorg: eind goed, al goed?! dat op donderdagmiddag 16 juni in de Jaarbeurs Utrecht wordt gehouden. Tijdens dit congres geven ook Mustafa Bulut en Jannie Oskam acte de présence. Manu Keirse heeft vele boeken geschreven over het onderwerp rouw.

Veel mensen denken bij ‘rouw’ aan de periode na het overlijden van een dierbare”, zegt Keirse. “Maar rouw kent een veel breder terrein. De rouw begint eigenlijk al direct in het eerste slechtnieuwsgesprek. Zodra iemand te horen krijgt dat hij een ongeneeslijke ziekte heeft, begint voor die persoon het verlies. Het verlies van gezondheid bijvoorbeeld, maar ook het verlies van een zorgeloze toekomst.”

“Dat gevoel een toekomst te verliezen, zal ook de partner van de patiënt hebben. Dus zo begint al op twee verschillende sporen het verlies: van de patiënt én de partner. Daarnaast wil ik graag op een derde spoor wijzen: het spoor van de zorgverlener. Ook hij heeft door het moeten voeren van een slechtnieuwsgesprek een verlieservaring. Hij had de patiënt immers zo graag een positievere boodschap willen brengen. Hij had de ziekte van hem willen genezen, of hij had zo graag willen zeggen dat de behandeling voor afname van de tumor had gezorgd. Maar nee, het liep anders. Zo starten er in één slechtnieuwsgesprek drie verschillende rouwprocessen. Voor al die processen moeten zorgverleners oog hebben.”

Lees het gehele artikel hier: https://www.dutchhealthhub.nl/artikel/manu-keirse-de-zorgverlener-rouwt-mee/

Daar waar de SIRE campagne formeel is afgelopen in mei, gaan het Landelijk Expertisecentrum Sterven, Bureau MORBidee en Carend onverminderd door. Op de nationale Dag Aandacht voor Sterven, dinsdag 24 mei, willen wij dat samen met jullie doen. Door in een webinar stil te staan bij de SIRE campagne: Hoe is de campagne verlopen, wat heeft het opgeleverd, hoe merken we dat en vooral hoe nu verder?

Wij gaan in gesprek met Lucy van der Helm, directeur van SIRE over het belang van de campagne en de maatschappelijke visie op de dood, met longarts Sander de Hosson: ‘Er huist een ongekende kracht in het vooraf praten over de dood’, Johan van de Gronden, directeur KWF over palliatieve zorg en levenseinde als één van de pijlers binnen KFW en Jacomien Marinussen, bestuurslid van het expertisecentrum en verantwoordelijk voor de Bel 24/7 telefoonlijn. Wat zijn de signalen die wij ontvangen hebben en hoe gaan wij daar mee verder. Tot slot Rob Bruntink, Bureau MORBidee, met concrete tips over ‘praten over de dood’.

De avond vindt online plaats en kost 7,50 euro. De opbrengst gaat naar de bloemenactie voor hospices.

Gasten: Lucy van der Helm, Sander de Hosson, Johan van de Gronden, Jacomien Marinussen, Rob Bruntink.

Bron: Landelijk Expertisecentrum Sterven

Op 12 mei start Carend in Zwolle de aftrap van de pilot voor de extra nascholingen over palliatieve zorg voor verpleegkundigen. Het project zal uiteindelijk drie jaar gaan lopen en KWF, de opdrachtgever, verwacht in drie jaar tijd bijna 15% van de verpleegkundigen in het ziekenhuis te kunnen voorzien van extra tools om goede palliatieve zorg te kunnen verlenen, samen met Carend en Amsterdam UMC (O2PZ). Het is de bedoeling dat hierna ook andere projecten voor andere groepen zorgverleners zullen worden uitgerold.

Met dit project slaat KWF een nieuwe weg in en is palliatieve zorg definitief een van de vier pijlers waar de organisatie zich op richt. De bekendmaking van dit project kreeg landelijke nieuwsaandacht, waarmee palliatieve zorg nog meer in de spotlights kwam te staan. 

Lees hier meer over dit project: https://carend.nl/artikel/groot-nascholingsproject-palliatieve-zorg-van-start-carend-slaat-handen-ineen-met-kwf-voor-beter-onderwijs-palliatieve-zorg

Bekijk hier het fragment van Op1 waar Sabine Netters en Hendriette Eikelboom van Carend naast patient Jannie Oskam worden geinterviewd. https://op1npo.nl/2022/04/25/hendriette-eikelboom-biesterbosch-sabine-netters-en-jannie-oskam-over-zorg-voor-ongeneeslijk-zieken/

Bron: Op1 BNN/VARA 25/4/2022

In de maanden juni en juli zal Carend uitgebreid ingaan op symptoombestrijding in de palliatieve zorg. Veelvoorkomende symptomen als pijn, benauwdheid en gastro-intestinale problemen zullen door experts uit het palliatieve veld besproken worden vanuit alle domeinen van de palliatieve zorg. 

Op 14 juni trappen we af met Lisan Ravensbergen, anesthesist over pijn. Zij zal aandacht schenken aan de oorzaken, signalering en de vaak complexe en multidisciplinaire behandeling van pijn in de palliatieve fase. https://www.carend.nl/webinars#pijn-de-palliatieve-fase

Op 21 juni volgt Sander de Hosson over benauwdheid. Een kwart van de mensen in de laatste drie dagen van het leven ervaart dyspnoe. Zorg voor patiënten met dyspnoe zal de komende jaren aanzienlijk toenemen door een toename in de patiëntenpopulatie met hartfalen, COPD en kanker. Behandeling van dyspnoe richt zich niet alleen op de oorzaak (causale behandeling), maar ook op symptoombestrijding en op psychosociale gevolgen. Angst is namelijk vaak aanwezig bij patiënten met dyspnoe. https://www.carend.nl/webinars#dyspneu-de-palliatieve-fase

Op 28 juni is de beurt aan Manu Keirse over rouw. In de volgende nieuwsbrief volgt meer informatie over dit bijzondere webinar. https://www.carend.nl/webinars#webinar-helpen-bij-verlies-en-verdriet

Op 5 juli sluit Alexander de Graeff deze reeks af. Misselijkheid en braken kennen veel verschillende oorzaken, een onderliggende diagnose van kanker of hartfalen, maar ook een bijwerking van medicatie. Zowel de fysieke gesteldheid als kwaliteit van leven worden sterk beïnvloedt door misselijkheid en braken. Zo kan het leiden tot dehydratie, metabole ontregeling, aspiratiepneumonie en belemmering van medicatie-inname of andere behandeling. https://www.carend.nl/webinars#misselijkheid-en-braken-de-palliatieve-fase

De webinars kunnen als geheel maar ook afzonderlijk bekeken worden. Als je niet aanwezig kan zijn, kan je je wel inschrijven, je kan het dan later terugkijken.

"Ga bij haar zitten. Kijk, voel, ruik, blijf haar goed vasthouden. Buig achterover en praat met elkaar over al die mooie momenten die er waren. Die er zijn. Hier en nu. 

Morgen, als alles voorbij is, is dit nooit meer in te halen".

Column van longarts Sander de Hosson over zorg in de stervensfase als voorbereiding op het gelijknamige webinar dat aanstaande dinsdag plaatsvindt. 

Lees de column: https://carend.nl/blog/comfortabel

Schrijf je in voor het webinar: https://carend.nl/webinars#stervensfase

"Een belangrijke uitdaging ligt in het adequater herkennen van de stervensfase. Ondanks de enorme vooruitgang in de medische wereld blijft het (naderend) overlijden een zeer groot fenomeen waar we nog heel weinig van weten. Wanneer de stervensfase eerder herkent en erkent wordt, kan dit leiden tot betere zorg in de stervensfase".

Op dinsdagavond 10 mei zal internist en onderzoeker Eric Geijteman tijdens een leerzaam en geaccrediteerd avondwebinar uitgebreid ingaan op alle facetten rond de Zorg in de Stervensfase.

Er zal veel aandacht voor symptomen van sterven zijn zodat betere markering mogelijk is, hij zal ingaan op mogelijkheden om het lijden te verlichten en daarmee kwaliteit van sterven te verbeteren. Ook wordt specifiek stilgestaan bij goede communicatie met patiënt en zijn naasten. Het webinar is toegankelijk voor iedereen, maar richt zich primair op zorgverleners, voor wie ook accreditatie van 2 punten is toegekend.

Dit webinar maakt deel uit van de reeks over Zorg in de Stervensfase. Op 17 mei zullen we het over palliatieve sedatie hebben en op 31 mei over euthanasie.

Lees hier het interview met Eric Geijteman. https://carend.nl/artikel/zorg-de-stervensfase-interview-met-eric-geijteman