Theater over de dood en dat ook nog eens best wel luchtig is. Kan dat? Ja dus. Nooit eerder zag ik zo’n langgerekte sterfscène die me zelfs even deed denken dat doodgaan misschien niet zo erg is. Die gedachte bleef als vraag door mijn hoofd spoken. Het antwoord zal ik nooit krijgen.
Het totaaltheater dat regisseur Guy Weizman al een jaar of acht maakt is onalledaags. Het is goed voor spektakel maar wel met aansprekende inhoud. Jack Wouterse schitterde in 2020 al in Salam waarmee Weizman de regieprijs won. Wouterse is nu terug bij Nite in Nachtwacht waarmee Weizman een indrukwekkend hoogtepunt bereikt.
Niet eerder maakte hij een zo zinderende voorstelling met zoveel kracht en tederheid, zoveel ongemakkelijke, maar sterke dialogen en zoveel theatrale prachtmuziek. Grootse effecten en ontroering gaan hierin op wonderbaarlijke wijze hand in hand. Het applaus in Zwolle was lang en ongewoon luidruchtig. Wat was ik het daarmee eens.
Voor de pauze zien we hoe Jack Wouterse als oude man in een verpleeghuis wordt opgenomen. Het personeel is zorgvuldig en de familie aandoenlijk. Voor zijn dochter (Bien de Moor) is zorgen het hoogste levensdoel waardoor ze zichzelf en haar dochter (Sarah Janneh) verwaarloost. De zoon (Sanne den Hartogh) stelt zich afstandelijk op. Regelmatig zijn we getuige van familieruzies waaruit langzaam het beeld oprijst dat de man geen geweldige vader was. Hij mist zijn vrouw die een verdieping lager lag en stierf aan een hartaandoening wat indringend verbeeld wordt door de hemelvaart van een leeg ziekenhuisbed.
Het eerste deel heeft een gestileerd realisme waarin vorm en inhoud elkaar soms wat in de weg zitten. Aanvankelijk lijkt het verhaal over de bureaucratie in de zorg te gaan. Maar gelukkig is dat niet zo. De focus ligt op de oude man die steeds hulpelozer oogt wat versterkt wordt door stil spel van de reusachtige Wouterse.
De voorstellingen van Weizman zijn altijd een lust voor het oog. Ook hier is de aankleding van vormgever Ascon de Nijs beeldschoon en zijn dans, tekst, muziek, acrobatiek en beweging aan elkaar gelast zijn tot een volstrekt fluïde geheel. Dat bereikt een hoogtepunt na de pauze waarin de tekst ondergeschikt is aan muziek, dans en beeld. We zien de man in een soort tussenwereld onderweg naar het onvermijdelijke einde. Hij is omgeven door een grote groep dansers en een schitterend koor dat fraaie klassiekerige zang ten gehore brengt, ingebed in sterk percussieve muziek waarin ook plaats is voor viool en trombone.
Deze lang uitgesponnen sterfscène wordt geschraagd door adembenemende esthetiek die zijn kracht ook ontleent aan de schitterende vormgeving. De ontwortelde, dode bomen dalen steeds verder en verdelen het speelvlak in een onder- en een bovenwereld dat telkens in andere kleuren baadt dankzij het lumineuze ontwerp van Maarten van Rossem. De rituele dodendans waarbij bijna dertig mensen over het podium bewegen deed me denken aan de second line van jazz funerals in New Orleans. Is de oude man al in de hemel? We zien hem terugblikken op zijn leven maar ook vooruitkijken na zijn heengaan. Waar hij ook is, het effect van deze allesomvattende schoonheid voelt uitermate opwindend en troostrijk.
Te zien t/m 21 mei, kijk op www.nite.nl
Foto: Andreas Etter