In het proefschrift 'Care about care for healthcare professionals providing palliative care' bespreekt dr. Floor Dijxhoorn de emotionele impact van het verlenen van palliatieve zorg. Haar onderzoek, uitgevoerd voor IKNL in samenwerking met het Expertisecentrum Palliatieve Zorg van het Leids Universitair Medisch Centrum, onthult dat zorgverleners in Nederland aanzienlijke emotionele stress en uitdagingen ervaren bij het verlenen van deze zorg. Dijxhoorn adviseert organisaties een model te gebruiken om de noodzakelijke voorwaarden te creëren voor het omgaan met deze emotionele impact.
Burn-out Symptomen bij Zorgverleners in de Palliatieve Zorg
Dijxhoorns systematisch literatuuronderzoek toont aan dat ongeveer 1 op de 5 zorgverleners in de palliatieve zorg burn-out symptomen ervaart. Deze klachten zijn meer aanwezig bij zorgverleners in algemene settings, zoals ziekenhuizen, dan bij diegenen die in hospices werken.
Definitie en Emotionele Uitdagingen van Palliatieve Zorg
Palliatieve zorg richt zich op mensen met levensbedreigende aandoeningen of kwetsbaarheid, met als doel de kwaliteit van leven van patiënten en hun naasten te verbeteren. Het omvat fysieke, psychologische, sociale en spirituele zorg. Zorgverleners in Nederland die palliatieve zorg bieden, worden vaak geconfronteerd met emotioneel belastende situaties, zoals het lijden van ernstig zieke patiënten en verdrietige familieleden.
Het ABC-Model voor Ondersteuning
Dijxhoorn stelt voor om het ABC-model te gebruiken om zorgverleners te ondersteunen bij de emotionele impact van hun werk. Dit model focust op Aandacht (A) voor de emotionele impact voor alle zorgverleners. Als 'Aandacht' niet voldoende is, moeten Begeleiding (B) en Crisisinterventie (C) beschikbaar zijn. Het model benadrukt de gedeelde verantwoordelijkheid van organisaties bij het creëren van de juiste voorwaarden voor individuen en teams om met de emotionele impact om te gaan.
Noodzaak van Aandacht voor Emotionele Impact
Naast haar literatuuronderzoek naar burn-out symptomen onderzocht Dijxhoorn interventies ter voorkoming van burn-out. Deze interventies waren voornamelijk gericht op individuele zorgverleners en lieten beperkte verbeteringen zien. Er waren geen studies gericht op team- of organisatieveranderingen, en de systematische review bevatte geen Nederlandse cijfers. Daarom nam ze een vragenlijst af bij alle leden van Palliactief, de Nederlandse vereniging voor professionele palliatieve zorg. Hieruit bleek dat 71% van deze zorgverleners een zekere tot hoge mate van burn-out symptomen ervaarden en dat 7% zich al eens vanwege een burn-out had ziekgemeld.
Collectieve Aanpak Nodig om Burn-out te Voorkomen
Vrijwel alle leden van Palliactief (97%) ondernamen zelf actie om de emotionele impact van hun werk te beheersen. Daarnaast gaf 23% aan extra ondersteuning nodig te hebben vanuit hun team of organisatie, vooral in de vorm van tijd om impactvolle gebeurtenissen met collega's te bespreken en een veilige teamomgeving. Het belang van interventies op team- en organisatieniveau werd ook bevestigd door interviewstudies met artsen, verpleegkundigen en verzorgenden werkzaam in ziekenhuizen, thuiszorg of verpleeghuizen. Hoewel palliatieve zorg intensief is, ervaren zorgverleners ook veel voldoening en een verhoogd bewustzijn van wat belangrijk is in het leven.
Conclusie
Dijxhoorns onderzoek benadrukt dat zorgverleners in de palliatieve zorg, naast voldoening, ook aanzienlijke emotionele stress en uitdagingen ervaren. Het welzijn van deze zorgverleners is een gedeelde verantwoordelijkheid van het gehele systeem en alle betrokkenen. Het is essentieel om deze beroepsgroep gezond te houden, zoals ook benadrukt in het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland, waar 'persoonlijke balans' een belangrijk thema is. Bewustwording van de emotionele impact van palliatieve zorg is cruciaal om goede zorg te blijven leveren.
