Vogel is dood

- *‘Weet je zeker dat hij niet slaapt? Vogel, wakker worden!* - *‘Hij slaapt niet! Op je rug + poten omhoog = dood*. Bonte fantasievogels en korte dialoogjes. Dat zijn de ingrediënten van een voorleesboek voor kleuters over de dood. Het is bepaald geen mierzoet boek. Herma Starreveld plakte en tekende de karaktervolle vogels, Tiny Fisscher schreef de dialogen. Er staat geen woord teveel in de tekst, het is recht voor z’n raap en het wordt nergens zwaar. Geen van beide makers was van plan iets met de dood te doen. Het ontstond. Eerst waren er de collagevogels van Herma Starreveld. Tiny Fisscher zag ze op Instagram en was meteen verliefd. Eenmaal bij elkaar wisten ze dat ze samen een boek gingen maken waarin de eigen karakters van de vogels en de emoties die ze laten zien een rol moesten spelen. Ze kwamen uit bij de dood. Hoewel Tiny al heel wat overlijdens heeft meegemaakt en daarbij verschillende emoties -van zichzelf en van anderen- voorbij heeft zien komen, is ze zelf nog niet helemaal vrij van angst voor de dood. Herma is niet bang voor de dood, maar ze vindt het gegeven van de dood ingewikkeld; iemand zien die overleden is, het afscheid nemen, de dingen rondom een overlijden. Voor illustratrice Herma Starreveld was het een verrassing dat de teksten van schrijfster Tiny Fisscher en haar collagevogels zo naadloos pasten. Haar vogels zijn tijdloos, genderneutraal, niet wit of zwart, niet religieus. Ze hebben wel een eigen karakter: er is de oude vogel die het overzicht houdt, er is een naïeve vragensteller, een controlfreak, een stoker, een mopperkont, een hele emotionele en dan heb je nog de buitenstaanders, die er ook iets van vinden. Die karakters zijn universeel. Als voorlezer kan je er zelf elke betekenis aan geven die je wilt. De taal is kaal en dat paste goed bij de collagevogels. Soms schiet je ook echt in de lach en doet het je denken aan die momenten dat je op een begrafenis met een kop koffie in je hand staat na te praten over de overledene. Ook in het boek halen de vogels herinneringen op aan de dode vogel. - ‘*Hij was mijn beste vriend*.’ - ‘*Ook die van mij*.’ - ‘*Niet die van mij. Hij pikte altijd al het eten voor mijn neus weg.*’ - ‘*Ik vond het een klier*.’ - ‘*Hij jou ook!*’ *Moet je in een boek de dood uitleggen aan kleine kinderen?* Tiny Fisscher antwoord per mail: ‘In kinderboeken wordt de dood vaak alleen gebracht als zwaar en verdrietig, terwijl er ook andere kanten aan zitten. Er zijn weinig luchtige boeken over de dood, en de vogels van Herma leenden zich er enorm goed voor om de diverse emoties die rondom de dood spelen in het boek te verwerken. *Vanwaar die mopperkonten in het boek*? Tiny Fisscher: De mopperkonten zijn zoals je in de mensenwereld rondom de dood en een begrafenis vaak genoeg meemaakt. Toen ik het verhaal voorlas in de Kinderboekenweek, begonnen kinderen spontaan dingen te vertellen over bijvoorbeeld de begrafenis van een opa of oma: 'Toen een van mijn oma's doodging, kwam een van mijn opa's niet naar de begrafenis, omdat hij haar stom vond.' Herma Starreveld had graag zelf als kind zo’n nuchter boek willen hebben. Ze herinnert zich dat haar opa overleed. ‘Ik was een kind dat de wereld niet snapte en er was niemand die de wereld uitlegde. Toen een van mijn opa’s stierf mocht ik niet mee naar de begrafenis. Ik voelde me buitengesloten. Het leek ook iets heel ergs, sterven. Zij hoopt dat het boek *Vogel is dood* grote en kleine mensen een duwtje kan geven om over de dood te praten, te denken en eerlijk te zijn over alle aspecten rond de dood, de mooie en de nare, zodat je als kind de wereld begrijpt en snapt dat dood bij het leven hoort. [www.tinyfisscher.nl ](https://www.tinyfisscher.nl) en [www.studiomastarre.com](https://www.studiomastarre.com)  Fisscher, Tiny & Starreveld, Herma. (2022). Vogel is dood. Haarlem: Gottmer. (4+)