De mensen met bijna-doodervaringen noemt hij zijn grootste leermeesters. Cardioloog Pim van Lommel is ervan overtuigd dat de dood niet het einde is van wie je bent, van je essentie. “We zullen er nooit achter komen waar bewustzijn vandaan komt,” zei hij in de Volkskrant. Van Lommel deed ruim dertig jaar onderzoek naar bijna-doodervaringen (BDE) en werd internationaal bekend door een studie die hij in 2001 publiceerde in het gerenommeerde medische tijdschrift The Lancet. Hierin onderzocht hij bijna-doodervaringen bij patiënten die een hartstilstand hadden overleefd. Hij concludeerde dat dergelijke ervaringen vaker voorkwamen dan gedacht en niet volledig verklaard konden worden door medische of fysiologische factoren. In totaal werden in vier studies naar BDE bij 562 patiënten na een hartstilstand identieke resultaten gevonden en eensluidende conclusies getrokken. Volgens deze studies is de heersende, materialistische visie van artsen, filosofen en psychologen op de relatie tussen hersenen en bewustzijn te beperkt om het verschijnsel te kunnen duiden. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat ons bewustzijn niet altijd samenvalt met het functioneren van onze hersenen: het kan ook los van ons lichaam ervaren worden.
In deze afsluitende plenaire lezing neemt Van Lommel de toehoorder mee in de wetenschappelijke theorieën. Hij stelt dat bewustzijn eindeloos is, zonder begin en einde, buiten tijd en ruimte, en dat het lichaam het bewustzijn beperkt. De hersenen zijn daarbij alleen ontvangers van het eindeloze bewustzijn, en geen producent. In de voordracht zal dieper worden ingegaan op deze conclusies.
Pim van Lommel is een Nederlandse cardioloog die vooral bekend is geworden door zijn onderzoek naar bijna-doodervaringen (BDE). Hij studeerde geneeskunde aan de Universiteit Utrecht en werkte jarenlang als cardioloog. In de jaren ‘80 begon hij onderzoek te doen naar BDE’s, ervaringen die mensen soms rapporteren wanneer ze klinisch dood zijn geweest, bijvoorbeeld tijdens een hartstilstand.
In 2007 schreef hij de bestseller Eindeloos Bewustzijn: Een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring, waarin hij zijn bevindingen en theorieën verder uitlegt. Het boek kreeg veel aandacht en ontving zowel lof als kritiek, vooral vanwege de controversiële suggestie dat bewustzijn voortbestaat na de dood. De Nederlandse uitgave beleeft inmiddels de 31ste druk (meer dan 155.000 exemplaren). In 2010 ontving hij voor de Engelse uitgave van dit boek de 2010 Book Award van de Scientific and Medical Network.
Van Lommels werk heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het debat over de aard van bewustzijn en de dood, en hoewel er ook kritiek is op zijn ideeën, heeft hij veel belangstelling gewekt binnen zowel de wetenschappelijke wereld als het grote publiek. In 2017 ontving hij de Elisabeth Kübler-Ross-penning, uitgereikt door de koepel voor lokale en regionale vrijwilligersorganisaties in de palliatieve en terminale zorg (VPTZ).
