In de rubriek 'Die ene palliatieve patiënt' vertelt een zorgverlener over een patiënt die indruk heeft gemaakt of een nieuw inzicht heeft gegeven. Deze tweede aflevering met Sabine Netters, internist-oncoloog.
‘Ze was een sympathieke vrouw van begin zestig, opgenomen met bloedarmoede. We lieten een scan maken en planden een afspraak met mevrouw en haar echtgenoot om de uitslag te bespreken. Toen een arts-assistent ’s ochtends visite liep vroeg mevrouw of de uitslag misschien al bekend was. Dat was inderdaad zo waarna mevrouw graag meteen wilde weten hoe deze luidde. De assistent heeft, na enig aandringen van mevrouw, verteld dat ze darmkanker had. Later, we waren toen al verder in de behandeling, nam ze het de arts toch wat kwalijk en haar echtgenoot vond het ook jammer dat hij er niet voor zijn vrouw had kunnen zijn op dat belangrijke moment. Ik kon goed met deze patiënte opschieten en kon me daardoor permitteren om te zeggen: “Tja, je hebt hem zelf ook wel een beetje onder druk gezet.” Haar man bracht in dat het soms lastig was om zijn vrouw iets te weigeren. Daar moest ze een beetje om lachen. Ze leek het ook te waarderen dat ik haar tegengas durfde te geven.
Wat me trof was dat ze enorm intelligent was. Sommige slimme mensen zijn vervelend, betweterig. Dat was zij niet maar ze kwam wel altijd goed voorbereid naar de afspraken. Soms vind ik het lastig als mensen het uitgebreid over lab-waarden willen hebben want dat kost vaak veel tijd en die uitslagen zijn voor mij een minor detail. De focus van het gesprek ligt dan ergens waar hij niet zou moeten liggen. Deze mevrouw heeft mij geleerd dat ze het niet deed om mij te controleren maar omdat het voor haar de enige manier was om grip te hebben. Daardoor zag ik dat het niet om wantrouwen ging. Soms was het voor mij onhandig dat zij het over bepaalde bloedwaarden wilde hebben want ik had mijn eigen agenda en wilde liever de voors en tegens van de behandeling bespreken. Mevrouw legde uit dat het haar hielp om haar emoties te reguleren door eerst de aandacht te richten op de medische informatie en daarna op de consequenties daarvan voor de behandeling. Toen zij zag dat ik niet zo veel deed met die bloeduitslagen ontstond er volop ruimte om het te hebben over kwaliteit van leven. Ik denk nog regelmatig aan haar. Ik bespreek het nu sneller met patiënten als ik signaleer dat dit speelt. Sommige bloeduitslagen zijn wel leidend maar de meeste niet. En niet richtinggevend. Zonde om het daar lang over te hebben. Maar ik begrijp nu beter dat het voor de patiënt een houvast kan zijn omdat al het andere te groot is.
Toen mevrouw een fitte periode had, heeft ze samen met haar partner meegewerkt aan een onderwijssessie. Het onderwerp was communicatie bij slecht nieuws. Ze konden beiden goed reflecteren op het beloop van de behandeling en de communicatie tijdens deze periode. Het is voor een arts bijna een ethisch dilemma als een patiënt vraagt of de uitslag al bekend is. Als je nee zegt lieg je en als je de waarheid zegt wil de patiënt direct die uitslag weten zodat hij denkt te weten waar hij aan toe is. Meestal is dat niet eens zo omdat die uitslag slechts één onderdeel is van een veel groter totaalplaatje dat nodig is om te kunnen overzien wat er aan de hand is en welke conclusies daaruit getrokken kunnen worden. Verschillende artsen in opleiding zeiden tijdens die discussie: “Mevrouw was wilsbekwaam en wilde de uitslag weten. Dan kunnen wij niet zeggen dat ze nog een dag moet wachten.” Toch was de eindconclusie dat de assistent het niet had moeten vertellen. Zo’n uitslag is immers een voorlopige en moet nog geïnterpreteerd worden, in de context van veel meer onderzoeken, door de oncoloog en het team. Pas dan heb je een behandelplan. Het was voor alle deelnemers een zeer inzichtgevende sessie. Ik weet zeker dat veel van deze artsen - die inmiddels internist zijn - hier wel eens aan terugdenken.’
Dinsdagavond 23 september verzorgt Sabine Netters samen met Metta Bunk, Verpleegkundig Specialist Palliatieve Zorg het webinar Zorg in de stervensfase. Dit webinar leert je wat sterven eigenlijk is, hoe dat gaat en wat de voortekenen van sterven zijn (signalering van de stervensfase) opdat de patiënt en zijn naasten ook afscheid kúnnen nemen op een manier die bij hen past. Inschrijven en meer lezen over dit webinar kan hier.