In een prachtig monumentaal pand aan de Noordersingel in Leeuwarden huist hospice Marcelis Goverts Gasthuis. Op deze bijzondere locatie van KwadrantGroep bevinden zich zes appartementen voor mensen die in de laatste fase van hun leven zijn. Elly Bakker werkt er sinds vorig jaar als manager.
Het hospice
‘Door de U-vorm van het gebouw kijken alle zes appartementen uit op de Prinsentuin, een bekende plek in Leeuwarden. Boten varen voorbij, er wordt gezwaaid en regelmatig is er een praatje. Dit beleven maakt dat de bewoners zich niet ziek voelen en dat is veel waard. Er wordt geleefd tot aan het onvermijdelijke sterven. Omdat we midden in Leeuwarden gevestigd zijn, hebben we met omwonenden de afspraak dat de rouwauto tussen negen uur ’s ochtends en negen uur ’s avonds voorrijdt en dat een overledene alleen dan wordt uitgedragen. Mensen verlaten het hospice onder een warme deken. Een mooie deken, gemaakt door vrijwilligers, wordt over de kist gelegd en alle aanwezigen staan in een erehaag buiten en geleiden de overledene uit totdat de auto niet meer zichtbaar is.
Persoonsgerichte zorg
We hebben ook aandacht voor nazorg en horen tijdens een evaluatiemoment graag hoe de naasten het verblijf ervaren hebben en of er vragen zijn blijven liggen. Jaarlijks organiseren we een herdenkingsbijeenkomst, we noemen dan de namen van de overledenen, we steken kaarsjes aan en de naasten krijgen een warm hart mee naar huis. Een warm, wollen hart dat door vrijwilligers gemaakt is. Het zijn momenten van elkaar nog een keer ontmoeten en tegelijkertijd momenten van afsluiting voor de vrijwilligers en professionals. We moeten niet onderschatten hoe intensief het zorgen voor zes bewoners is. Elke bewoner heeft zijn eigen vragen. Iedereen die hier werkt doet dat met passie en daarom is het extra belangrijk om ook goed voor elkaar te zorgen.
Unieke samenwerking
We bieden hier persoonsgerichte zorg en we ontlasten de familie. Tijdens de intake vragen we wat de familie zelf wil blijven doen. We zijn er ook voor hen, voor de mantelzorgers. Door de unieke samenwerking van zorgprofessionals en vrijwilligers kunnen we onze bewoners en de naasten volop aandacht en rust bieden. Er is vierentwintig uur per dag een zorgprofessional aanwezig en daarnaast zijn er de vrijwilligers: kookvrijwilligers en zorgvrijwilligers. Gezamenlijk bieden zij zorg, maaltijden, aandacht en soms ook juist helemaal geen aandacht. Samen zijn ze er voor onze bewoners, ieder met een eigen takenpakket. Iedereen is gelijk, is zeer betrokken en heeft een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Het is een van mijn taken om de kaders te bewaken en daarmee soms ook de vrijwilligers in bescherming te nemen tegen zichzelf. Veel vrijwilligers hebben een zorgachtergrond, in hun rol van vrijwilliger zetten zij die kennis niet actief in. Dat is voorbehouden aan de zorgprofessionals. Ook zijn er vrijwilligers die juist geen zorgachtergrond hebben en die naast hun baan een paar keer per maand in het hospice een vrijwilligersdienst draaien. Het rooster is altijd gedekt, het is nog nooit gebeurd dat een dienst niet ingevuld werd. Iedereen voelt zich verantwoordelijk. Daar ben ik trots op.
Haal de dood uit de doofpot
In het hospice is het goed en veilig om te sterven. Thuis kan sterven ook veilig, daar mag meer kennis over verspreid worden. Veel mensen hebben geen idee wat er allemaal mogelijk is, bijvoorbeeld het dag en nacht aanwezig zijn van een zorgmedewerker. Samen met VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg) Noord West Friesland vraag ik hiervoor aandacht bij de wijkteams. Praat met elkaar over de dood. Thuis sterven is heel goed mogelijk. Ik zie het als een mooie uitdaging om bij thuiszorgmedewerkers en huisartsen te stimuleren dat ze het gesprek vroegtijdig aangaan. Ook in Friesland zijn palliatieve zorg experts werkzaam. Zij geven advies aan huisartsen en uitleg aan de wijkteams over palliatieve zorg.
Spontaniteit
Vorig jaar bestonden we twintig jaar, dat werd gevierd met gebak. Alle zes bewoners zaten aan de keukentafel toen de huisarts binnenstapte en een mevrouw zei: “U kunt weer gaan, ik heb het hier nu gezellig.” Het is waardevol dat bewoners en ook hun kinderen of partners elkaar in de huiskamer of keuken kunnen ontmoeten. Zij gaan allemaal door eenzelfde proces, die herkenning is steunend. Er wordt gelachen en getroost. Onze deuren staan altijd open. Soms loopt iemand spontaan binnen voor een rondleiding, om alvast een idee te krijgen van de plek waar een naaste op termijn terecht kan om het leven los te laten. Of er loopt iemand binnen die hier graag wil werken. De ervaring leert dat mensen spontane acties opzetten om geld in te zamelen voor het hospice, zoals een naaste die de marathon van New York liep en de opbrengst aan het hospice schonk. Het Marcelis Goverts Gasthuis is een bijzondere plek!
Op woensdag 6 november 2024 vindt het congres ‘Zorg in de Stervensfase’ van Carend plaats in het Beatrixtheater te Utrecht. Samen met sprekers als Manu Keirse, Sander de Hosson, Madeleine Kerkhof, Teun Toebes, Karlijn van Rooijen, Annelot van der Meulen, Mustafa Bulut en Edwin Spieard zullen we aandacht besteden aan alle domeinen van de palliatieve zorg in de stervensfase. Meer informatie vind je hier.