Op 31 mei organiseert Carend een avondwebinar (van 20-22 uur) over Euthanasie. Tijdens dit webinar zullen twee experts van het Expertisecentrum Euthanasie (EE) ons meenemen in de voor alle betrokkenen heftige procedure. Onderwerp van gesprek zal ook euthanasie bij dementie en euthanasie bij psychiatrische ziektebeelden zijn. Een belangrijk webinar dus over een beladen onderwerp. Tijdens het webinar zal ook Ton in 't Veen aanschuiven. Zijn vrouw heeft gevorderde dementie en hij wil graag over zijn ervaringen vertellen op dit vlak.
Wij spreken alvast met éen van sprekers, arts Joyce de Bruin.
U werkt bij het Expertisecentrum Euthanasie. Hoe vaak wordt in Nederland euthanasie uitgevoerd? Wat is de rol van het Expertisecentrum daarbij?
In 2021 zijn 7666 meldingen van euthanasie ontvangen door de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie (RTE). Dat is een stijging van 10% ten opzichte van het jaar daarvoor. Het vormt dit jaar ook een hoger percentage van het totale sterftecijfer (170.839), namelijk 4,5%, tegen 4,1% in 2020. Het expertisecentrum euthanasie dient onder andere als vangnet voor artsen die om wat voor reden dan ook zelf niet het euthanasieverzoek willen inwilligen. Een arts en verpleegkundige werkzaam bij de EE zullen dan dit euthanasieverzoek overnemen en onderzoeken of het past binnen de kaders van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (WTL). Daarnaast heeft de EE ook een adviserende en ondersteunende functie voor (huis)artsen die nog niet eerder een euthanasie hebben uitgevoerd en graag begeleiding willen in het euthanasietraject. EE geeft (na)scholingen over euthanasie.
Een van de onderwerpen die we zullen bespreken tijdens het webinar is euthanasie bij dementie. Ziet u bij dit complexe en ook wel beladen onderwerp een verschuiving in bij voorbeeld de indicatiestelling?
Van alle euthanasieverzoeken bij mensen met dementie (215 mensen met dementie in 2021) is slecht een klein deel afkomstig van mensen met vergevorderd stadium van dementie. (6 euthanasie uitvoeringen in 2021 bij wilsonbekwame patiënten). De meeste patiënten met dementie in beginfase, hebben nog ziekte-inzicht en ziekte-besef. Ze zijn wilsbekwaam en kiezen dus weloverwogen voor euthanasie. Het lijden kan bestaan uit verlies van regie, van autonomie door toenemend geheugenverlies. En anticiperend lijden: bang voor de toekomst met verdere achteruitgang en verlies van communicatie en zelfstandigheid. Het is wenselijk mensen in een vroeg stadium van dementie te informeren en te begeleiden. Samen met de EE arts en verpleegkundige wordt bijvoorbeeld een schriftelijke wilsverklaring opgesteld. Wat is voor iemand ondraaglijk lijden? Dat is heel persoonlijk. Die schriftelijke wilsverklaring kan een mondeling verzoek vervangen mocht de patiënt wilsonbekwaam worden. Maar euthanasie blijft zeer moeilijk bij wilsonbekwame patiënten. Meer hierover tijdens het webinar.
Euthanasie is voor artsen soms ook wel emotioneel beladen. Hoe worden artsen die euthanasie uitvoeren begeleid. Zijn hier verbeteringen mogelijk?
Ik prijs me gelukkig dat we bij de EE altijd in teamverband werken. Een arts en een verpleegkundige zijn samen gekoppeld aan een patiënt gedurende het hele euthanasietraject. Daarnaast werken we binnen het EE met MDO’s. Na een SCEN consultatie wordt iedere casus nogmaals besproken in zo’n MDO, om uiterst zorgvuldig te werk te gaan. Het zou heel wenselijk zijn als een (huis)arts ook in team verband een euthanasietraject kon oppakken. Huisartsen kunnen in ieder geval voor advies, begeleiding terecht bij een consulent EE. Deze arts of verpleegkundige werkt als buddy.
Hoe vaak wordt een euthanasie bij een psychiatrische ziekte gedaan? Neemt dit toe? Is de regelgeving, voorbereiding of uitvoering bij psychiatrische ziekten anders?
In 2021 heeft de EE 878 verzoeken binnen gekregen van mensen die euthanasie willen op basis van psychiatrische problematiek. Daarvan hebben 99 patiënten ook daadwerkelijk euthanasie gekregen. Er is al jarenlang een gestage stijging te zien van het aantal euthanasie aanvragen op basis van psychiatrie. Er wordt tegelijkertijd ook meer vanuit de eigen behandelaren open gestaan voor dit vraagstuk en we kunnen vanuit de EE steeds meer psychiaters begeleiden in dit traject. De wetgeving an sich is niet anders bij psychiatrische patiënten, wel is het een strikte aanbeveling om een second opinion van een onafhankelijk psychiater te vragen. Daarbij is gezien de problematiek het extra belangrijk de naasten van de patiënt bij het proces te betrekken. De tijd die een traject voor euthanasie bij psychiatrische patiënten in beslag neemt, is wel vaak vele malen groter aangezien de vaak complexe problemen die spelen en de grote zorgvuldigheid die hierbij noodzakelijk is.