Secure Bases zijn nodig tot aan de laatste levensadem

Komende week verschijnt het boek over ***'Het ambacht van de secure base coach. Transitie mogelijk maken.'*** welke geschreven is door een groot aantal experts. Marnix Reijmerink en Leo Wilhelm, twee auteurs van het boek schreven speciaal voor Carend een essay over het belang van secure bases, of misschien wel juist in de palliatieve en terminale zorg. ----- "Van onze eerste ademteug tot onze laatste ademtocht zijn wij als mensen onderdeel van verschillende groepen: een familie, een gezin, een gemeenschap, een team op het werk. Hechting en verbinding zijn voor ons (voort)bestaan noodzakelijk. Zonder overleven we niet, fysiek en emotioneel. Onze hechtingsfiguren – in eerste instantie onze ouders of verzorgers en later onder meer docenten, trainers, onze partners, vrienden, collega’s, artsen en verpleeglundigen – kunnen daarbij secure bases worden: mensen bij wie we ons geborgen en welkom voelen en die ons tegelijkertijd inspireren en aanmoedigen om in verbinding de uitdagingen die het leven biedt aan te gaan. Naast mensen kunnen ook voorwerpen die veel voor ons betekenen, plaatsen, gebeurtenissen of doelen secure bases voor ons worden. Ze kunnen allemaal dienen als bron voor veiligheid en tegelijk als stimulans voor uitdaging. **Transitie helpen vormgeven** Secure bases helpen om transitie in je leven vorm te geven. Transitie is verandering op de laag van de identiteit van mensen, en – in de professionele context – van teams en organisaties. De enige constante in ons leven is dat er voortdurend gekozen en niet-gekozen veranderingen plaatsvinden. Die veranderingen dagen ons op vele manieren uit en stellen ons vragen: over wie we zijn en willen zijn. Leren bij verandering vraagt dat we ons kunnen verbinden met secure bases, zodat we ons veilig weten om het onbekende tegemoet te treden. **Leven als een reis met hindernissen** Een veilige hechting aan secure bases kan ontstaan wanneer onze hechtingsfiguren voldoende betrouwbaar beschikbaar zijn voor onze fysieke, emotionele, cognitieve en spirituele behoeften. We leren dan dat we op anderen kunnen vertrouwen, dat hulp beschikbaar is en dat we het waard zijn om geholpen te worden. Dat vormt een goede start voor de reis die ons leven is. Wat gebeurt er echter wanneer we ons onveilig leren hechten en onze hechtingsfiguren geen secure bases voor ons blijken te zijn? Wanneer ze ofwel de benodigde veiligheid en steun niet bieden, dan wel dat ze ons belemmeren in het aangaan van uitdagingen, ons weghouden bij risico’s? Bij een onveilige hechting leren we dat we anderen niet kunnen vertrouwen, dat we er alleen voor staan. Dat we het niet waard zijn geholpen te worden, of dat we het zelf niet kunnen en afhankelijk zijn van anderen. Met een onveilige hechting krijgen we er extra hindernissen bij op ons levenspad. Die hindernissen laten zich met name ervaren bij verlieservaringen in de breedste zin van het woord. **Verworven veilige hechting** Gelukkig is een onveilige hechting vanuit onze jeugd niet het einde van het verhaal. Op onze levensreis kunnen we alsnog veilige hechting verwerven, door ons bewust te verbinden aan nieuwe secure bases. Dat vraagt vertrouwen en overgave. Hoewel een onveilige hechting ons op achterstand zet bij de aanvang van onze reis, hoeft het niet onoverkomelijk te zijn. **De start van onze levensreis** Wanneer we als hulpeloze baby’s geboren worden, zijn we volledig afhankelijk van de goede zorgen van onze hechtingsfiguren. Ons brein en ons zenuwstelsel leggen daarbij al fysieke ervaringen met nabijheid en veiligheid vast nog voordat we woorden en taal tot onze beschikking hebben. Onze behoeften trekken zich dan niet zoveel aan van mooie woorden van een ander. Ons lichaam heeft van de ander betrouwbaar gedrag nodig dat aansluit bij onze lijfelijke behoefte om gerustgesteld te worden. **The Glass Castle** De film [The Glass Castle](https://www.youtube.com/watch?v=GoR2Nm43wRA) laat zien wat er gebeurt wanneer in een gezin de mooie woorden van de vader in schril contrast staan tot zijn gedrag. De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jeannette Walls over haar eigen jeugd en opgroeien. We zijn er getuige van hoe het in haar gezin van herkomst aan veiligheid ontbreekt door een alcoholistische vader, terwijl er anderzijds door deze zelfde vader altijd wel hoop is, door de geweldige verhalen die hij vertelt en beloften die hij doet. Terwijl hij niet in staat is inkomsten te verwerven om zijn gezin te onderhouden en hij het gezin noodgedwongen door het hele land sleept, blijft hij bij elk bouwvallig huis of krot dat ze tijdelijk bewonen, vertellen over het glazen kasteel dat hij er met de verbouwing van zal gaan maken. Als een van de zusjes opmerkt dat er in zo’n krot nog niet eens elektriciteit of stromend water voorhanden is, zegt hij dat ze haar maar moeten negeren: ‘ze is zonder verbeelding geboren’. **Opdracht onder de sterrenhemel** De vader – gespeeld door Woody Harrelson – heeft zowel een gewelddadige kant als een liefdevolle en inspirerende kant. In zijn ambitie om zijn dromen waar te maken, neemt hij het hele gezin mee en hoewel ze regelmatig midden in de nacht moeten vertrekken om de schuldeisers voor te blijven, blijven ze geloven in de vergezichten die hij schildert. Met een moeder die kunstenares is en de nomadische levensstijl wel prima vindt, is er van een stabiele jeugd geen sprake. De opdracht die hun vader hun meegeeft is dat ze het aan het gezin en aan zichzelf verplicht zijn de wereld te veranderen, om niet alleen maar bij te dragen aan de herrie in de wereld. Liggend onder de sterrenhemel vertelt hij over de mensen in de grote steden die door de luchtvervuiling niet eens meer de sterren kunnen zijn. De mensen in de grote stad zijn degenen die het daarmee slecht getroffen hebben, daar zou je niet mee moeten willen ruilen. **Verwijt en verwijdering** Toch vertrekt de dochter – gespeeld door de actrice Brie Larson – naar de grote stad voor een relatie en een baan. Ze probeert daarmee afstand te nemen van een jeugd waar ze niet meer aan herinnerd wil worden, omdat het haar niet meer lukt het verschil te overbruggen tussen de bevlogen woorden van haar vader, waar ze in wil geloven, en de werkelijkheid van elkaar opvolgende teleurstellingen. In een confrontatie met haar ouders die onverwacht komen opdagen terwijl ze een feestje voor vrienden geeft, verwijt haar vader haar ontrouw aan alles wat hij hun heeft willen leren. Op haar beurt verwijt ze hem niet goed voor het gezin gezorgd te hebben en de kinderen geen gelukkige jeugd gegeven te hebben. De spanning stijgt. Haar pijn is voelbaar. ‘Ik wil je niet meer in mijn leven’, zegt ze. ‘Ik wil niet dat je me belt of schrijft. Ik wil niet dat je zomaar langskomt. Ik wil geen sprookjes en sterke verhalen meer. Ik wil je niet meer zien.’ Ze loopt kwaad weg. Haar vader en moeder en alle omstanders in vertwijfeling achterlatend. Een definitieve verwijdering. Definitief? **Sterfbed** Wanneer haar vader uiteindelijk op sterven ligt, zit ze aan zijn sterfbed. Hij vertelt haar hoe hij zich realiseert dat hij zijn leven lang demonen buiten zich heeft willen verjagen, terwijl ze al die tijd in hem zelf zaten. ‘Een verdrietige manier om je leven te leiden’, zegt hij. Hij erkent dat het niet makkelijk voor haar en haar zus moet zijn geweest te leven met een vader zoals hij. Hij deelt in kwetsbaarheid met haar hoeveel spijt hij heeft van vele dingen. Hij neemt zijn aandeel. En in die beweging ontstaat er ruimte. Ruimte waarin zij er niet aan ontkomt, ondanks de zelfgekozen verwijdering, om zich opnieuw tot haar jeugd en tot hem te verhouden. Zittend aan zijn sterfbed onderzoekt ze wat er nodig is om een nieuwe beweging te maken. Om opnieuw verbinding te maken met de secure base boodschap die haar vader haar destijds onder de sterrenhemel gaf en hem opnieuw te zien voorbij zijn fouten en beperkingen. Hij bevestigt haar in wie zij is voor hem en de wereld om haar heen. En hoe zij daarin niet op hem lijkt. ‘Maar ik ben precies als jij, en daar ben ik dankbaar voor.’ Het is nooit te laat om ons (opnieuw) te verbinden met secure bases. Als we daarvoor kiezen. Als we bereid zijn onze toekomst of die van die ons lief zijn belangrijker te maken dan onze pijn. Onze focus te richten op waar we van dromen, op wat geleerd mag worden en waar dankbaarheid voor bestaat. Met een open, eerlijk hart de ander opnieuw toelaten in ons leven. **Ambacht** Een secure base zijn voor een ander en voor jezelf, is kiezen voor een levenshouding waarin je je eigen verantwoordelijkheid ten volle neemt en de ander de ruimte geeft om datzelfde te doen, terwijl je tegelijkertijd steunend nabij bent. Daarin kun je jezelf ontwikkelen, daarin kun je groeien. En vanuit die secure base houding, kun je anderen helpen op hun levensreis. ----- Marnix en Leo schreven samen met Jakob van Wielink, Klaartje van Gasteren en Anne Verbokkem-Oerlemans, en met medewerking van Riet Fiddelaers-Jaspers het boek *Het ambacht van de secure base Coach. Transitie mogelijk maken*, dat bij uitgeverij Boom deze week verschijnt. Sander de Hosson is één van aanbevelers van het boek. Hij schrijft: *'Tijden veranderen en naast de uitdagingen die er altijd al voor zorgverleners waren, neemt de druk verder toe door de actualiteit en de extra eisen die de maatschappij aan ons stelt. Om zelf fysiek en geestelijk ongeschonden dit werk te kunnen doen is een secure base voor een zorgverlener het allerbelangrijkste; dit boek biedt een schat aan informatie, praktische kennis en handvatten om ons belangrijkste doel te behalen: goede zorg verlenen aan vaak kwetsbare patiënten. Grote dank aan auteurs voor deze rijke aanvulling'.* Het boek is onder meer [hier](https://www.managementboek.nl/boek/9789024444533/het-ambacht-van-de-secure-base-coach-jakob-van-wielink) te bestellen.