In de rubriek 'VRAAG!' beantwoorden we vragen over palliatieve zorg van jullie, onze lezers. Bij iedere vraag kijken we wie deze binnen ons team het beste kan beantwoorden.
VRAAG 4
Wat te doen als iemand die erg veel pijn heeft toch pijnbestrijding weigert? Hoe kan je, als mantelzorger of als professional de patiënt helpen om de stap naar pijnmedicatie te maken om onnodig lijden te voorkomen?
Voorop staat: de patiënt beslist. De arts en verpleegkundige moeten altijd de wil van de patiënt volgen. Het is belangrijk dat de naasten dat goed weten. Hoe kan je als mantelzorger of professional de patiënt helpen om de stap naar pijnmedicatie te maken om onnodig lijden te voorkomen? Die hulp berust op zorgvuldige communicatie en begint met het kennen van het motief om pijnbestrijding te weigeren.
Motieven om pijnbestrijding te weigeren
- Pijnmedicatie mag de dood niet vervroegen (taboe op ‘zelfmoord’); veel mensen denken dat morfine de dood bespoedigt;
- Iemand vindt het prettig om te weten dat pijnmedicatie altijd nog kan, dat niet alle middelen zijn uitgeput;
- Iemand wil flink zijn, om zich niet over te geven aan de ziekte, of misschien om geliefden niet bezorgd te maken als ze weten hoe erg de pijn is;
- Soms speelt een religieus motief: de ziekte is gestuurd door God en je mag niet ingrijpen in de goddelijke voorzienigheid. Zoals in het gedicht van Nicolaas Beets: Niet klagen maar dragen en bidden om kracht*. De meningen van geestelijken hierover zijn verdeeld, velen vinden dat pijnmedicatie ook ‘van God gegeven’ is en dus mag worden gebruikt;
- Moslims, orthodoxe protestanten, joden, hindoes en boeddhisten vinden het belangrijk om bewust te sterven, een helder bewustzijn te hebben tijdens de religieuze transitie die het overlijden voor ze is;
- Er kan ook een strikt persoonlijk motief spelen om pijnmedicatie te weigeren: eerdere ervaringen, (voor)oordelen, van anderen gehoord;
- Soms is ‘iedereen gebruikt dit medicijn bij deze pijn’ een geldig motief om het toch maar te proberen. Voor anderen is dat een reden om het juist niet te nemen, omdat ze het gevoel hebben beter dan ‘de meute’ of ‘Big Pharma’ te weten hoe het zit met leven en dood, bijvoorbeeld vanuit spirituele overwegingen;
- Je komt het motief alleen te weten als je de patiënt serieus neemt, niks voor hem of haar invult.
Communicatie over pijnbestrijding
- Heb geduld, bestook de patiënt niet met argumenten en informatie, geef de tijd om na te denken. Durf in het gesprek ook stiltes te laten vallen – dat verhoogt de kans dat je hoort wat er echt speelt en welke vragen er leven;
- Vergeet nooit hoe moeilijk het voor sommige mensen is om een vraag te stellen;
- Als de patiënt stamelt, woorden zoekt, wees dan niet te snel met zinnen aanvullen. Luister intens, bijvoorbeeld door alleen op vragende toon een woord te herhalen en haar vriendelijk aan te kijken;
- Kijk goed naar je patiënt – welke emoties gaan er door haar heen? Vraag ‘wat gebeurt er nou met je’ en geef haar ruim de tijd voor een antwoord;
- Vraag welke informatie de patiënt nodig heeft om over pijnbestrijding na te denken;
- Vraag wie de patiënt bij een gesprek over pijnbestrijding wil hebben. Alle hierboven genoemde motieven kunnen ook voorkomen bij de geliefden rond het sterfbed. Praat ook met hen. Vertel wel heel duidelijk dat alleen de wens van de patiënt telt, ook als ze zich individueel tot jou wenden.
Bronnen:
*) https://www.gedichten.nl/nedermap/poezie/poezie/140767.html
https://kwaliteitsonderzoek-pijn.jouwweb.nl/pijnbestrijding-religies
https://kwaliteitsonderzoek-pijn.jouwweb.nl/pijn-de-stervensfase
Heb jij ook een vraag over palliatieve zorg? We lezen het graag. Mail je vraag naar redactie@carend.nl met ‘vraag’ als onderwerp