Saskia Kok van Carend in gesprek met Ricarda de Jong Posthumus, een van de vier coördinatoren (twee vrijwillig coördinatoren) bij Hospice
Het Alteveer in Assen.
‘In 2006 opende hospice Het Alteveer met drie gastenkamers voor mensen die in de laatste fase van het leven zijn. De vraag naar hospicezorg neemt rap toe en daarom zijn we drie jaar geleden verhuisd naar een nieuwe, grotere locatie aan de rand van het centrum met zes gastenkamers.
Het Alteveer
Dat was een grote verandering voor onze tachtig vrijwilligers: twee keer zo groot worden, betekent ook twee keer zoveel zorg bieden.
Wanneer alle zes de kamers bezet zijn, zijn er dagelijks tien vrijwilligers in huis. Acht vrijwilligers in de diensten en twee vrijwilligers als vliegende kiep voor een boodschap of huishoudelijk klusje.
Vier coördinatoren regelen de opname van gasten en onderhouden de contacten met hun familie en vrienden. Er is altijd een coördinator bereikbaar; op werkdagen in het hospice en ’s avonds, ’s nachts en in de weekenden oproepbaar. Deze zorgt – onder meer door de begeleiding van vrijwilligers – voor een goed verloop van alle zorg die verleend wordt, afgestemd op de wensen en belangen van de gast en diens naasten. Dat geeft de gasten en hun familie rust en daardoor kan de laatste fase van het leven zo goed mogelijk beleefd worden.
Het is uniek wat we in het hospice bieden! Iedereen is welkom zoals hij of zij is. De kleinschaligheid borgt rust, ruimte en aandacht, dat is essentieel voor goede zorg. Thuiszorgorganisatie Icare levert de medische zorg, met een vast hospice team. In de nachten is een verpleegkundige aanwezig en overdag als Icare niet in het hospice is, zijn ze altijd oproepbaar en onze vrijwilligers zijn er. Elke dag is anders. Met drie gasten kan het drukker zijn dan met zes gasten.
In het wekelijkse MDO (multidisciplinair overleg) met de huisartsen, een verpleegkundige, een coördinator en een kaderarts palliatieve zorg wordt de situatie van de gasten besproken; zo houden we met elkaar goed de vinger aan de pols. Eerlijk is eerlijk, de huisartsen hebben even moeten wennen aan het MDO maar ik merk dat zij het nu juist prettig vinden. Er zijn relatief veel jonge huisartsen in Assen, het advies van de kaderarts is waardevol.
Ik vind het heel bijzonder wat de vrijwilligers allemaal doen, steeds weer afstemmen op hele verschillende situaties, ingewikkelde zorg, familieleden die soms heel nadrukkelijk aanwezig zijn. Natuurlijk is vrijwilligerswerk in de hospicezorg dankbaar werk, maar de verschillende ziektebeelden die in het hospice voorkomen zijn soms heftig en ik realiseer me heel goed dat dit veel vraagt van onze vrijwilligers. We hebben als team aandacht voor lastige situaties. Zo’n casus wordt plenair besproken met een verpleegkundige en coördinator erbij, we ontrafelen wat er gebeurd is en merken op wat we ervan kunnen leren.
Overlijden
Bij een overlijden geven we de familie alle tijd om afscheid te nemen. Gasten worden niet opgebaard in ons hospice. Rouwbezoek is een andere vorm van bezoek die zeker ook alle aandacht verdient. Rouw wordt anders als iemand gestorven is en daar kan op een andere plek meer ruimte en aandacht voor zijn dan hier in het hospice.
Twee keer per jaar organiseren we een herdenkingsbijeenkomst met livemuziek in de tuin. Onder de herdenkingsboom leggen nabestaanden een steen waarop de naam van de overledenen geschreven is.
Een doodnormale week
Een keer per jaar organiseren we een open dag. Wij geven dan een inkijkje in een doodnormale week in het hospice.
Voor ons is het heel gewoon om dagelijks over de dood te praten. De gasten en familie zijn in een bijzondere fase van hun levens. Daar proberen we zo goed mogelijk op aan te sluiten. Goed afscheid nemen, maakt dat de naasten goed verder kunnen. Daar bieden we ruimte voor en dat gebeurt in alle situaties weer heel anders.
VPTZ
Vrijwilligers zijn het allerbelangrijkste om het hospice draaiende te houden, zonder vrijwilligers is een hospice niet mogelijk. Naast de introductiecursus voor nieuwe vrijwilligers, die gegeven wordt door onze eigen coördinatoren, volgen de vrijwilligers en coördinatoren jaarlijks een (meerdaagse) training van de VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg). VPTZ is de koepelorganisatie voor organisaties in de vrijwillige palliatieve terminale zorg.
Tachtig vrijwilligers betekent tachtig verschillende mensen met eigen waarden en normen. Dat is fantastisch en tegelijkertijd kan er daardoor soms reuring zijn. Des te belangrijker is het dat we regelmatig, onder leiding van een externe trainer, stil staan bij onze handelingen en onderzoeken wat de dynamiek met ons doet.
Voorafgaand aan de training is er uitvoerig overleg met de coördinatoren zodat de trainster zo goed mogelijk op onze unieke situatie afstemt.Een training die ik alle VPTZ-hospices aanraad, is ‘Werken vanuit de Bedoeling’. Wouter Hart ontwierp de training nadat hij bij veel zorgorganisaties ontdekte dat door het teveel aan regels en systemen het werken voor- en met mensen naar de achtergrond verdwijnt. Blijf oog houden voor waar het om gaat, voor de bedoeling. Wanneer er een organisatorisch, praktisch of huishoudelijk ‘probleem’ is, vraag je dan af ‘heeft dit met de gast te maken’. Als het antwoord nee is, laat het dan los.
Bij deze training hoort een duidelijke infographic en die hangt in de vrijwilligerskamer. Daar staan we regelmatig voor en praten we na over een casus.
Over leven en dood heeft iedereen een mening. Ook daarop is het geleerde van Werken vanuit de Bedoeling van toepassing. Vraag je af ‘Heb ik er invloed op; is het mijn verantwoordelijkheid, zo niet, laat het los.
In december van dit jaar volgen we de in-company training Feedback geven en ontvangen. Daar kijk ik naar uit!
Vrijwilligers zijn goud
Omdat we hier in het hospice veel van onze vrijwilligers vragen, willen we hen naast de deskundigheidsbevordering op verschillende manieren onze dankbaarheid tonen en hen bedanken. Dat doen we met de jaarlijkse kerstbijeenkomst en een gezellig teamuitje en we hebben aandacht voor wie jarig is en wie ziek is. Vrijwilligers zijn goud waard. Alleen met hen samen kunnen we de juiste sfeer bieden waarin iedere gast kan zijn zoals hij is. Dat is heel gewoon en toch heel bijzonder.’
www.hospice-alteveer.nl