We begrijpen haar verhaal, zonder de woorden te verstaan.
Ik heb al veel interviews gefilmd, maar soms is het gesprek extra uitdagend door een taalbarrière. Soms is dat omdat een kind alleen ‘ja’, ‘nee’ of ‘weet ik niet’ zegt. Soms is het een persoon die bijna geen kracht meer heeft om te praten. Soms is het een arts die zoveel ingewikkeld jargon gebruikt, dat het wel een vreemde taal lijkt. En soms is het letterlijk een vreemde taal waar je mee te maken krijgt. Zo zat ik onlangs voor Stichting Komma tegenover een ongeneeslijk zieke moeder die graag haar levensverhaal achter wilde laten voor haar twee jonge dochters. De uitdaging: zij sprak alleen Portugees.
Maar dit interview heeft spoed en geen van de beschikbare Kommavrijwilligers spreekt Portugees. Dus ik ga de uitdaging aan. Volkomen beslagen ten ijs kom ik aan bij het hospice. Met vertaalapps en een vrijwilliger van het hospice die wel een klein woordje kan helpen met vertalen ga ik het proberen. De lijst met vragen hebben we van tevoren uitvoerig samen doorgelopen. We hebben een hele strategie uitgestippeld voor deze bijna onmogelijke klus. We gaan ervoor. Op het moment dat de kwetsbare moeder van twee dochters de huiskamer van het hospice binnenkomt, slaan de zenuwen toe. Hoe gaan we dit doen, met deze breekbare vrouw die ik ook nog eens niet versta. Mijn doel is om een prachtige nalatenschap op beeld vast te leggen voor haar kinderen… gaat me dat wel lukken?
We installeren haar in een comfortabele stoel, want in haar bed liggen wil ze absoluut niet, al gaat zitten eigenlijk niet meer. Sterk wil ze overkomen. Ze heeft al zoveel doorstaan en overwonnen in haar turbulente leven. Naast haar moeten de bossen tulpen staan, die Nederlandse bloemen waar ze zo van is gaan houden sinds ze hier woont. Kleurrijk en vol leven. Net zoals zij zelf altijd was. Tot ze ziek werd. Net als ik de hoop bijna opgeef dat dit goed gaat komen, terwijl ik haar het teken geef dat de camera gestart is, gebeurt er iets magisch. De broze, ernstig zieke vrouw komt tot bloei, als de tulpen om haar heen. Haar blik pakt de camera, haar ogen lijken van kleur te veranderen, haar gezicht opent zich en haar mond begint te praten.
Zeventig minuten lang praat ze onvermoeibaar recht in de camera tegen haar kinderen. Vertelt ze vol liefde, levenspassie en vuur haar levensverhaal. Haar gezicht neemt alle kleuren en emoties van de tulpen aan. De tolk, de cameravrouw en ik hoeven niks. Google translate zet ik uit, de tolk legt haar boekje met mijn vragen zachtjes naast zich neer. En met tranen in onze ogen dringen de woorden ons hart binnen als een raket. Gesproken in de taal van moederliefde, uitgestort in het zwarte gat van de camera, aan het einde van haar aardse leven. We begrijpen haar verhaal, zonder de woorden te verstaan. Zonder ook maar één vraag te stellen maak ik het meest aangrijpende interview van mijn leven.
Stichting Komma helpt ongeneeslijk zieke ouders hun levensverhalen kosteloos vast te leggen in een interview op beeld. Als blijvende herinnering voor hun kinderen en naasten. Sander de Hosson, longarts en mede-oprichter van Carend is ambassadeur van Stichting Komma.