‘Toen ik Anna en Lynn verloor wist ik dat perfecte rouw niet bestaat, maar ik wist ook dat niet goed rouwen kan leiden tot een depressie, burn-out of een scheiding. Ik zocht naar hoe je dat doet, goed rouwen. Ik ging op zoek naar ervaringen van andere vaders, maar ik vond alleen verhalen van moeders.’
Ik spreek Bjorn Visser, auteur van het boek Pappa’s rouwen ook en oprichter van Stichting Rouwkost. Zijn dochters Anna en Lynn overleden in 2018, twee dagen na hun geboorte. In zijn zoektocht naar ervaringsdeskundigen plaatste Bjorn een oproep op social media. Uit de vele reacties bleek de noodzaak om met dit onderwerp aan de slag te gaan. De manier waarop lotgenoten reageerden legde ook meteen een groot pijnpunt bloot. Vrouwen reageerden openlijk onder het bericht, het merendeel van de mannen stuurde een privébericht.
Voorafgaand aan ons gesprek lees ik het boek waarin twaalf vaders die hun kind(eren) hebben verloren hun ervaringen vertellen. Het is maar goed dat Jakob van Wielink, rouwcouselor, het boek inleidt en je na het laatste verhaal weer staat op te wachten. De openhartigheid van de vaders brengt je in contact met je eigen hart en wat daar huist. Het raakt mij in het onvervulde verlangen naar een openhartige vader en verandert mijn mening over mijn ouders die twee kinderen verloren. Ik schreef er de column Rouwde mijn vader ook? voor Carend over.
‘We krijgen veel reacties van volwassenen die een broer of zus hebben verloren. Ze vertellen ons hoe hun vader nooit heeft gerouwd en hoe het boek hen een inkijkje heeft gegeven in het vaderhart,’ vertelt Bjorn. ‘Toen ik zelf eenmaal een ervaringsdeskundige sprak, viel er een last van me af, er was een woordeloos verstaan en ik kreeg ademruimte. Zelfs bij mijn vrienden ervaarde ik dit niet, dat kon ook niet, zij hadden dit niet meegemaakt.’
Steun
‘Mannen hebben andere mannen nodig.’ Is dat zo?
‘Elk verliesverhaal is uniek, maar er zijn wel parallellen. Na een verlies gaan vaders vaak extreem veel zorgen voor hun gezin en weer snel aan het werk terwijl hun vrouw vol emoties thuis zit. Hoe ga je daarmee om? Vaders vragen zichzelf af of zij hetzelfde moeten voelen als hun vrouw. Ze ervaren een groot verantwoordelijkheidsgevoel en schuiven hun eigen verdriet aan de kant. Wanneer het wat beter gaat met hun vrouw komt bij hen de man met de hamer langs.’
En professionele begeleiding?
'Vaak worden vaders door hun vrouw meegesleept naar een rouwtherapeut en staan er op dat moment niet voor open. Terwijl, als ze later terugkijken, de meeste mannen zeggen: "Dat had ik wel moeten doen". Het heeft denk ik te maken met imago en trots. Het is lastig om je kwetsbaar op te stellen. Het woord rouw voelt zwaar en negatief. Veel vaders willen er zo snel mogelijk doorheen en omheen.'
Zorgprofessionals
‘Onlangs gaf ik met Tom, een van de vaders uit het boek, een training aan een groep huisartsen. Tom vertelde dat tijdens een controle van zijn vrouw de huisarts niet vroeg hoe het met hem ging. Toen werd het stil in de zaal, de meeste huisartsen beseften mogelijk dat zij die vraag ook nooit stellen.’
Willen mannen wel praten?
‘Het is een misvatting om te denken dat mannen niet willen praten. De vraag is hoe ze te bereiken. In onze cultuur is het niet gebruikelijk om aan een man te vragen hoe het met hem gaat waardoor er ook geen ruimte is om te vertellen over de liefde en trots zie ze voelen voor hun kind(eren).’
Wat zou je zorgprofessionals mee willen geven?
‘Vraag aan mij hoe het met me is. En laat de vader zoveel mogelijk meehelpen rondom het overlijden zoals het kindje verzorgen en in een mandje leggen.’
Zingeving
‘Geboorte en sterven raken zingevingvragen aan. Hoe vind je weer hoop in je leven na zo’n zwaar verlies? Sommige mannen vinden die in God, anderen in het lopen van een halve marathon, weer anderen als er een nieuw kind in hun leven komt.’
Jij schreef een boek en zet je inmiddels in voor lotgenoten via Stichting Rouwkost, hoe vond jij opnieuw zingeving?
‘Ik kreeg het inzicht dat rouw bestaat omdat liefde bestaat. Rouw is eigenlijk een liefdestaal of een uiting van liefde. Dit heeft mij enorm geholpen. Ik wist dat ik de keuze had wil ik beter worden of wil ik bitter worden? Als ik er niet mee aan de slag zou gaan zou ik bitter worden. Doordat ik door de rouw heen ben gegaan kan ik me nu ook de mooie dingen herinneren. De mooie herinneringen blijven. Als je niet door de rouw heen gaat blijven juist de negatieve tonen hangen. Ik kan nu ook bij een gevoel van trots en liefde. Anna en Lynn mogen me raken. Ik kan nu heel veel van ze houden.'
Hoe zijn Anna en Lynn nu bij je?
'Ik heb ze geen plekje gegeven, zoals dat wel eens wordt genoemd. Ik hou mijn meisjes nog vast en draag ze met me mee. Rouw is niet loslaten, maar een andere manier van vasthouden. Ik ben niet meer de hele dag met ze bezig, maar ze worden regelmatig genoemd tijdens gesprekken met het gezin. We staan bewust stil bij hun geboorte- en sterfdatum. Ze zijn verweven met mijn leven.'
Dit interview is onderdeel van een drieluik. Eerder verscheen op de website van Carend het artikel Het rouwende vaderhart en de column Rouwde mijn vader ook?
Foto's: Bjorn Visser