Mijn moeder is nu vier weken dood. Het af en toe hardop uitspreken helpt me te beseffen. Maar er is weinig tijd om stil te staan bij hoe het voelt want haar huis moet leeg. Mijn ouderlijk huis, waar we jaren samen met mijn vader woonden. Hij is al vijfentwintig jaar dood. Alle spullen gaan door mijn handen. Dit bewaren, dat naar de kringloop en dat kan weg. Zo waan ik mezelf al dagen terug in de tijd en reis door mijn geschiedenis.
Voorzichtig rol ik de spaarpot, een kraamcadeau voor mijn zus Femke, in een stuk papier. Femke overleed toen ze zes weken oud was. Een jaar na haar dood werd ik geboren. En twee jaar daarna mijn broertje Daan. Hij overleed in de buik van mijn moeder na zeven maanden zwangerschap. Mijn ouders praatten niet over hun verlies. Ze besloten het leven weer op te pakken en het verleden achter zich te laten. Dat vond men het beste in die tijd en het leek ook aardig te lukken. Leek. Ik groeide op in de veronderstelling enig kind te zijn, maar ik voelde dat er iets niet klopte. Alsof ik een onzichtbare concurrent had, alsof mijn moeder een groot verdriet met zich meedroeg dat alleen ik kon zien. En mijn vader? Die was altijd aan het werk en in zijn vrije tijd zat hij in zijn schuur, repareerde dingen. Het was een veilig idee, alles wat kapot ging kon hij maken. Maar als ik naast hem op de bank ging zitten, stond hij op en koos een andere zitplaats.
Ik schreef het verhaal Hartruis, in een poging mijn ouders en hun manier van (niet) rouwen te doorgronden. Een fragment daaruit:
Zijn blik valt op de handen van zijn vrouw die een handtasje omklemmen, de knokkels wit van het knijpen, alsof het ieder moment afgepakt kan worden. Ineens is het er weer. Zijn schouders duiken naar elkaar, duwen zijn borstgebied naar binnen. Hun kind is vandaag 24 dagen en 8 uur dood. Hij schraapt zijn keel en slikt iets weg. Ze zijn op de terugweg van een afrondend gesprek in het ziekenhuis. Dat afrondend had hij bepaald toen hij de arts van hun kind een hand had gegeven en zei: ‘Ik hoop dat u van uw fouten heeft geleerd.’ Hij had de stilte van zijn vrouw wel gehoord. Maar wat had hij anders moeten zeggen.
Als ik lees dat Stichting Rouwkost, samen met rouwdeskundige Jacob van Wielink, een symposium organiseert over hulp aan rouwende vaders en hun omgeving is mijn aandacht getrokken. Heeft onze maatschappij oog voor rouwende vaders? Hoe leef je verder na zo’n ingrijpend verlies? Ik realiseer me dat die vragen nooit bij me opkomen als ik aan mijn vader denk. Voor het overlijden van mijn moeder heb ik nog met haar kunnen praten over haar overleden kinderen. Met een zacht hart en Femke en Daan dichtbij ging ze dood. Tijdens de laatste dagen van mijn vader was ik te jong en hij te ziek voor een gesprek. Nooit heb ik hem de namen van mijn zus en broertje horen uitspreken. Toen hij dood ging nam hij zijn verlieservaringen, onuitgepakt en met een afgeschermd hart, met zich mee. Mijn vader was gewoon niet zo’n voeler, dacht ik. Wist ik veel.
Een paar dagen later lees ik het boek Pappa’s rouwen ook waarin twaalf vaders openhartig vertellen over het verlies van hun kinderen. En ik spreek Bjorn Visser, auteur van het boek en oprichter van Stichting Rouwkost. Hij verloor zijn dochters Anna en Lynn twee dagen na hun geboorte. Het boek en interview met Bjorn raken me. Het is alsof ik een inkijkje in het rouwende vaderhart krijg. Alsof ik een stapje dichterbij mijn eigen vader kom. Langzaam dringt het tot me door. Het zwijgen van mijn vader was geen bewuste keuze, maar een overlevingsstrategie. Mijn hart vult zich met compassie als ik denk aan hoe hij dat allemaal alleen heeft gedragen. Wat als hij toen zorgverleners en een groep mannen om zich heen had gehad die hem hadden gezien en hadden durven vragen: ‘Maar hoe is het nu echt met jou?’ Was hij nog maar hier. Dan waren we samen naar het symposium gegaan.
Op vrijdagmiddag 18 november organiseert Stichting Rouwkost in samenwerking met Jakob van Wielink van De School voor Transitie en het Dominicanen klooster in Huissen het symposium Op zoek naar wegwijzers. Wie ben je, wat is belangrijk voor je en hoe wil en kun je in het leven staan na het verliezen van je kind(eren)? Deze column is onderdeel van een drieluik. Eerder verscheen op de website van Carend het artikel Het rouwende vaderhart en een interview met Bjorn Visser waarin hij vertelt over zijn eigen verlies en wat rouwende vaders nodig hebben.
Beeld: Franck Reporter