‘Ik ga verhuizen naar Zuid-Amerika!’ Dat is een boodschap die je niet verwacht van een 86-jarige vrouw die 2 weken eerder om euthanasie heeft gevraagd. Met levendige ogen en een brede glimlach zit zij vol verwachting naar ons te kijken. Op de bank tegenover haar zitten twee vrouwen die liefdevol te kijken: haar dochters uit een eerder huwelijk, net aangekomen uit Zuid-Amerika. Zij hebben gehoord over de wens van hun moeder en besloten om niet te wachten tot de kerstvakantie om naar Nederland te komen. Lachend vult zij haar boodschap aan: ‘Ik ga bij mijn dochter wonen. Dan zie ik mijn kleinkinderen ook weer. Tenminste, als jullie dat goed vinden.’
Natuurlijk vinden wij dat goed. Wij bespreken de praktische zaken en toetsen de wederzijdse verwachtingen. Haar dochters stellen veel vragen over haar gezondheid en medische toestand. Tegelijkertijd verzekeren ze ons dat zij alles uit de kast zullen trekken om de zorg die hun moeder hier ontvangt ook voort te zetten in de toekomst. ‘Is zij in staat om de reis te maken?’ Het is een lange reis, er zijn veel mogelijkheden, maar ook risico’s. Samen bespreken wij de mogelijkheden.
De dag erna groet zij ons met minder enthousiasme. Twijfels slaan toe. De hitte, de drukte in zo’n land. Kan zij het wel aan? Zij heeft daar vroeger lang gewoond met zijn gezin, maar nu is zij een stuk ouder en meer gewend aan de rust. Soms zelf te veel rust. Zo rustig dat zij de zin niet meer kon vinden om uit bed te komen, vooral met deze koude, donkere dagen. Zo rustig dat zij om euthanasie had gevraagd. Stilzwijgend luisteren wij naar haar bezorgdheid.
Ineens komt de echte hulpvraag: ‘Maar dokter… mijn partner… zoals u weet, hij herkent mij niet meer door zijn dementie. Ik kon daar niet goed mee omgaan. Ik ging er bijna aan onderdoor. Ik sliep niet meer, ik ging kapot. Toen is hij verhuisd naar een andere afdeling waar hij goed wordt verzorgd. U weet dat hij een andere vrouw heeft ontmoet. Hij is ‘verliefd’. Het doet pijn, maar ik zie dat hij nu gelukkig is. Ik gun het hem, hij heeft het verdiend. Maar ik kan het niet meer opbrengen om voor hem te zorgen. Ik ga eraan kapot.’
Een week later is zij druk in de weer met inpakken. De ambulance komt haar die nacht ophalen om haar naar het vliegveld te brengen. ‘Dat is fijn, dan kan ik misschien toch even gaan slapen onderweg’, zegt zij. ‘Twijfels heb ik nog steeds, maar ik kan hier niet meer in mijn eentje blijven zitten.’ Wij nemen afscheid. Maar dan heeft zij nog een vraag: ‘Mag ik dat boek over Zeeland meenemen? Dan heb ik toch een stukje Nederland bij me.’
In de palliatieve zorg moeten wij soms samen met de patiënt diep in het verleden graven, stilstaan in het nu en vooruitkijken naar de toekomst. Diep graven in het verleden om te kunnen begrijpen, even stilstaan in het nu om te kunnen luisteren naar de hulpvraag en kijken naar de mogelijkheden voor de toekomst die soms verder reiken dan gedacht.
Op 4 september organiseren Carend, Agora, BPSW en PZNL het tweede Connecting Communities-congres. Dit keer staan verbinding en samenwerking tussen zorg, welzijn en gemeenschappen centraal, om samen de laatste levensfase zo goed mogelijk te ondersteunen. Meer lezen? Inschrijven? Klik hier