Op 4 maart 2026 organiseert Carend in samenwerking met de Werkgroep Palliatieve Zorg bij Hartfalen van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie het Congres 'Palliatieve Zorg bij Hartfalen' in Van der Valk in Utrecht.
Hartfalen is een van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland en heeft grote impact op patiënten en hun naasten. Naast de medische complexiteit speelt ook de vraag: hoe begeleiden we mensen bij de vaak grillige en progressieve achteruitgang? Dit symposium zet palliatieve zorg bij hartfalen in de schijnwerpers en brengt medisch, verpleegkundig, zingevend en palliatief perspectief samen.
We benaderen de symptomen, behandelmogelijkheden in alle fasen van de ziekte vanuit alle domeinen van de palliatieve zorg, waarbij er ook nadrukkelijk aandacht is voor proactieve zorgplanning en zorg in de stervensfase bij patiënten met hartfalen. Er is uitgebreid aandacht voor de upgedate richtlijn Palliatieve Zorg bij hartfalen.
De prijs is 169,00 euro (er geldt een vroegboekkorting tot 1 december van 154,50 euro).
Het congres is gericht op cardiologen (i.o.), (huis)artsen (i.o.), verpleegkundig specialisten, phycisian assistants, (hartfalen)verpleegkundigen, psychologen, social workers en geestelijk verzorgers. Meer info en inschrijven vind je via deze link.
We nodigen iedereen van harte uit voor dit brede programma. Palliatieve zorg verdient alle spotlights en zeker de palliatieve zorg bij hartfalen!
Namens de congrescommissie,
Sander de Hosson (longarts) en Bas Bekkers (cardioloog).
Programma Congres Palliatieve Zorg bij Hartfalen 4 maart 2026
12.30 Ontvangst met koffie en thee
13.00 uur Opening door dagvoorzitter Sander de Hosson
13.00 – 13.50 uur | Hartfalen: ziektebeloop, symptomen en behandelopties
Spreker: dr. Bas Bekkers, cardioloog
Hartfalen is een progressieve en ongeneeslijke ziekte met een grillig en onvoorspelbaar beloop. Het ene moment lijkt het redelijk stabiel te gaan, het volgende moment kan er sprake zijn van een plotselinge terugval met benauwdheid of vochtophoping en is een ziekenhuisopname onvermijdelijk. Voor patiënten en hun naasten betekent dit leven met onzekerheid: telkens balanceren tussen hoop en angst, tussen een rustige dag thuis en acute zorg.
In zijn lezing neemt cardioloog dr. Bas Bekkers de deelnemers mee in dit grillige ziektebeloop. Hij gaat in op de achterliggende pathofysiologie van hartfalen en laat zien hoe het lichaam reageert wanneer het hart het niet meer bij kan benen. Daarbij worden de meest voorkomende symptomen besproken, zoals vermoeidheid, benauwdheid, oedeem, maar ook minder zichtbare klachten zoals angst en verlies van vertrouwen in het eigen lichaam.
Naast de medische kant komt uiteraard de behandeling aan bod. Van klassieke medicatie tot de nieuwste generatie hartfalenmedicatie, waaronder SGLT2-remmers, en van ondersteunende therapieën tot meer ingrijpende interventies zoals klepvervanging of coronaire procedures. Dr. Bekkers staat ook stil bij de grenzen van deze behandelingen: wat kan nog wél, en waar begint het gesprek over kwaliteit van leven boven het verlengen van het leven?
Tegelijkertijd is hartfalen meer dan een medisch probleem. Het beïnvloedt relaties, werk, dagelijkse bezigheden en de manier waarop patiënten en hun naasten naar de toekomst kijken. Daarom bespreekt dr. Bekkers ook de psychosociale impact van deze aandoening, die vaak net zo zwaar weegt als de lichamelijke beperkingen.
Leerdoelen:
Inzicht krijgen in de medische achtergrond en het beloop van hartfalen.
Herkennen van de belangrijkste symptomen en hun impact op het dagelijks leven.
Begrip ontwikkelen van de behandelmogelijkheden én de grenzen daarvan.
Aandacht hebben voor de psychosociale dimensie van hartfalen, zowel voor patiënt als omgeving.
Leerdoelen: beter inzicht in de medische achtergrond van hartfalen, inclusief de grenzen van curatieve en ziektegerichte therapie.
14.30 uur | Proactieve zorgplanning: samen vooruitkijken en nadenken over de toekomst bij hartfalen
Spreker: Marjan Aertsen, verpleegkundig specialist
Patiënten met hartfalen en hun naasten worden intensief begeleid op een hartfalenpolikliniek door cardiologen, verpleegkundig specialisten en/of physician assistant en hartfalenverpleegkundigen. Hier worden patiënten optimaal ingesteld op hartfalenmedicatie, en krijgen de nodige voorlichting.
Verpleegkundig specialisten/physyician assistants en hartfalenverpleegkundigen hebben frequent en intensief contact met patiënten en hun naasten. Wie mensen met hartfalen begeleidt, weet hoe grillig het ziekteverloop kan zijn. Soms lijkt een patiënt zich wonderlijk goed te herstellen en weer vooruit te gaan, terwijl er op een ander moment plotselinge achteruitgang of zelfs onverwacht overlijden optreedt. Juist die onvoorspelbaarheid maakt het zo belangrijk om tijdig het gesprek aan te gaan over de toekomst.
Marjan Aertsen, verpleegkundig specialist, laat zien hoe proactieve zorgplanning patiënten en hun naasten houvast kan bieden in een periode van onzekerheid. Zij bespreekt hoe zorgverleners de kantelmomenten in het ziektebeloop kunnen herkennen – momenten waarop de koers moet worden bijgesteld, en gesprekken over wensen, doelen en grenzen van behandeling onmisbaar worden.
Hoe begin je aan zulke gesprekken, die vaak beladen zijn maar tegelijk rust kunnen geven? Marjan laat zien hoe samen beslissen in de praktijk werkt: hoe patiënten en hun familie geholpen kunnen worden om af te wegen tussen levensverlenging, kwaliteit van leven en de inzet van palliatieve zorg. Daarbij is er aandacht voor het perspectief van de patiënt zelf: wat maakt het leven de moeite waard, en wat niet meer?
Ook gaat zij in op de onmisbare rol van verpleegkundig specialisten en (hartfalen)verpleegkundigen in dit proces. Zij zijn vaak degenen die de continuïteit in de zorg waarborgen, tijd nemen voor uitleg en begeleiding, en het gesprek levend houden in de verschillende fasen van ziekte.
Leerdoelen:
Leren herkennen van kantelmomenten in het beloop van hartfalen.
Praktische handvatten krijgen om tijdig gesprekken over de toekomst te voeren.
Ervaren hoe samen beslissen vorm krijgt bij hartfalen.
Inzicht in de rol van verpleegkundig specialisten bij continuïteit en begeleiding.
14.30 – 14.50 uur | Pauze
14.50 – 15.30 uur | Zingeving bij hartfalen
Spreker: volgt
Leven met hartfalen betekent niet alleen omgaan met lichamelijke beperkingen en medische behandelingen. Het zet vaak het hele bestaan op zijn kop. Vragen die eerder ver weg leken, dringen zich plotseling op: Waarom ik? Hoe lang nog? Wat maakt mijn leven nog de moeite waard? Voor veel patiënten en hun naasten zijn dit geen vragen die zomaar een antwoord kennen – en juist daarom zijn ze zo wezenlijk.
In deze sessie staat de rol van zingeving centraal bij de zorg voor mensen met hartfalen. Er wordt ingegaan op hoe een chronische ziekte identiteit en levensperspectief kan aantasten: iemand die altijd sterk en zelfstandig was, moet ineens leren leven met afhankelijkheid en onzekerheid. Tegelijkertijd kan hartfalen aanleiding zijn tot nieuwe inzichten, andere prioriteiten en onverwachte bronnen van kracht.
Een belangrijk thema is het ruimte maken voor verhalen en emoties die niet oplosbaar zijn. Want niet alles in de zorg draait om behandelen of verbeteren. Soms gaat het vooral om aanwezig zijn, luisteren en erkennen dat er pijn, angst of verdriet is. Dat vraagt van zorgverleners niet alleen medische deskundigheid, maar ook nabijheid en aandacht.
Deze sessie biedt praktische handvatten: hoe kun je als zorgverlener aanwezig zijn bij existentiële vragen, juist wanneer er géén antwoorden zijn? Hoe kan dit een plek krijgen in de dagelijkse praktijk, zodat zorg niet alleen gaat over het verlengen van het leven, maar ook over het verdiepen ervan?
Leerdoelen:
Inzicht krijgen in de invloed van hartfalen op identiteit en levensperspectief.
Begrijpen waarom aandacht voor zingeving essentieel is in de zorg.
Handvatten ontvangen om ruimte te maken voor verhalen, emoties en vragen zonder oplossing.
Leren hoe zorgverleners nabij kunnen zijn, ook als antwoorden ontbreken.
15.30 – 17.00 uur | Zorg in de latere en laatste levensfase bij hartfalen
Sprekers: dr. Bas Bekkers (cardioloog) & dr. Sander de Hosson (longarts)
De laatste fase van hartfalen is vaak zwaar, zowel voor de patiënt als voor de mensen om hem of haar heen. Benauwdheid, extreme vermoeidheid, vochtophoping en angst bepalen dan het dagelijks leven. Juist in deze fase komt de vraag op tafel: wat kan er nog, wat moet er nog – en wanneer is het genoeg?
In dit extra lange tweeluik belichten twee sprekers vanuit verschillende invalshoeken de zorg in deze fase. Cardioloog dr. Bas Bekkers gaat in op de ziektegerichte palliatie: hoe schat je de prognose nu in, welke behandelingen kunnen nog verlichting geven en waar ligt de grens van medische interventies? Wanneer stop je met diuretica, bloedverdunners en andere medicatie? Hij bespreekt hoe artsen samen met patiënt en familie keuzes kunnen maken over het inzetten van best supportive care, waar dit vaak plaatsvindt, en hoe belangrijk het is die keuzes tijdig en zorgvuldig te bespreken en te starten. Hij bespreekt ook wat te doen met pacemaker en de ICD, wanneer zetten we de laatste uit?
Longarts dr. Sander de Hosson neemt het stokje over om in te gaan op de symptoomgerichte palliatie en de zorg in de stervensfase. Hij laat zien hoe klachten zoals benauwdheid en pijn verlicht kunnen worden – bijvoorbeeld met morfine of palliatieve sedatie en welke rol rust en zorg gericht op kwaliteit van sterven daarbij spelen. Ook de begeleiding van patiënt én naasten in de laatste dagen komt uitgebreid aan bod.
Daarnaast wordt stilgestaan bij de samenwerking tussen zorgverleners: cardioloog, huisarts, verpleegkundig specialist en het palliatief team. Hoe zorg je ervoor dat iedereen dezelfde koers vaart, en dat patiënten en families zich gedragen voelen door een team dat hen samen draagt?
Tot slot wordt gekeken naar de verschillen tussen de laatste levensfase bij hartfalen en die bij andere aandoeningen, zoals kanker of longziekten. Want hartfalen kent een ander, vaak minder voorspelbaar stervensproces – en dat vraagt om specifieke kennis en vaardigheden van de zorgverlener.
Leerdoelen:
Inzicht in het inschatten van prognose en het bespreken van behandelbeperkingen.
Kennis van begeleiding in de laatste weken en dagen, inclusief symptoombestrijding en palliatieve sedatie
Leren hoe effectieve samenwerking tussen verschillende zorgverleners tot stand komt.
Begrip ontwikkelen van de specifieke kenmerken van de stervensfase bij hartfalen in vergelijking met andere ziekten.
We hopen van harte je te mogen begroeten, inschrijven kan via deze link.