Teun zit voor de tweede keer zuchtend bij de huisarts. Hij is 85 jaar oud en heeft COPD. Hij heeft het benauwd maar spreekt volle zinnen en is duidelijk in wat hij te zeggen heeft. Hij wil dood. Hij wil euthanasie. Het leven heeft voor hem geen zin, zijn leven is voltooid. De huisarts vertelt over de euthanasie procedure. Dat het tijd kost en niet zo snel kan gaan als dat Teun wil. Hij vertelt over het bewust stoppen met eten en drinken en de begeleiding die hierin geboden kan worden. Dit lijkt Teun niets, "je stopt toch niet zomaar met drinken". Als de huisarts het over het stoppen van bepaalde medicatie heeft, kijkt Teun hem bozig aan. Hij zegt: 'ja, dan word ik nog ziek ook'. De medicatie blijft ongewijzigd, er wordt een rustgevend tabletje toegevoegd en een verwijzing voor de psycholoog om uit te sluiten of Teun geen depressie heeft. De huisarts vraagt of ik langs mag komen om thuis te praten. Teun vindt alles best.
Twee dagen later bel ik aan bij een huis in het volksbuurtje. Corry doet open. Ze heeft kraaienpootjes langs haar ogen, een felle blik en een doorrookte stem. Kwebbelend vertelt ze dat ze twintig jaar een relatie hebben maar dat Teun echt op is. Door de rustgevende medicatie kan hij niet eens traplopen. Als een vogeltje zie ik Teun zitten in de grote stoel. Een ventilator recht voor zijn neus. De ramen en deuren tegenover elkaar open. Teun heeft zijn winterjas aan want alleen zo wordt het gevoel van benauwdheid minder. Teun maakt weinig contact maar reageert adequaat op vragen. Het eerste wat hij zegt: ‘kan jij mij helpen om dood te gaan?’ Ik schud mijn hoofd en zeg dan nee. ‘Ik kan alleen zorgen dat u comfortabeler bent.’ Kort meet ik zijn saturatie; die is goed maar hij ervaart een heftige benauwdheid.
Ik ga met Corry naar de keuken. Ze schenkt koffie in en schudt haar hoofd. ‘Hij wil dood maar hij wil niet stoppen met drinken en ook de medicijnen wil hij in blijven nemen, snap jij dat nou?’ Ik schud mijn hoofd, misschien is hij bang? Ik vraag of Corry het goed vindt als ik hierover met hem zou praten. Ze zegt: ‘ga je gang maar hoor’.
Op mijn hurken ga ik bij Teun zitten. Ik leg mijn handen op zijn knieën en vraag hem naar mij te kijken als ik praat. Hij vraagt weer om mijn hulp om dood te gaan. Opnieuw zeg ik dat ik hem niet kan helpen maar dat hij het levenseinde zelf wel kan bespoedigen. Verbaasd kijkt hij mij aan. Ik knik naar zijn flesje water en benoem dan bot dat hij zou kunnen stoppen met eten en zelfs met drinken. Dan zeg ik: en... we zouden de medicatie kunnen stoppen die je helpen in leven te blijven. Even worden zijn ogen fel als hij zegt: ‘ja, maar dan word ik zieker’. ‘Misschien wel, maar je gaat ook sneller dood.’ Ik zie hem twijfelen. Dan zegt hij: ‘oké, laten we dat maar doen’. Ter bevestiging vraag ik het nogmaals. Om zijn antwoord kracht bij te zetten, schuift hij het flesje water van zich af. Corry kijkt mij aan. Een mengeling van verdriet en opluchting is van haar gezicht af te lezen. ‘Vreemde ogen dwingen’ zegt ze. ‘Corry, ik heb niets gedwongen, dit is zijn keuze. Ik kan zijn leven niet verkorten, maar ik wil hem wel helpen.’
We verhogen de morfine tabletjes, stoppen de overige medicatie en ik regel een hoog-laag bed. Voor de zekerheid schakel ik het hospice thuisteam in. Mijn gevoel zegt dat het snel kan gaan. Twee dagen later kom ik weer langs. Ik leg Teun in bed. Hij heeft veel ingeleverd en niets gegeten. Het slikken gaat moeizaam. We starten een morfine pompje. Teun valt in slaap.
Op donderdagavond 17 oktober 2024 organiseert Carend het gratis webinar "Medicatie in de Stervensfase". Het webinar is bestemd voor voorschrijvers en apothekers(en voor hen die daarvoor in opleiding zijn). Onder leiding van longarts Sander Hosson zullen internist-oncoloog Sabine Netters, huisarts Marike de Meij en een apotheker (naam volgt) uitgebreid ingaan op de diverse aspecten van de meest voorgeschreven medicatie in de stervensfase zoals morfine, nozinan, antipsychotica en midazolam en andere angstremmers. Inschrijven? Meer informatie? Klik hier.