Zorg in de stervensfase: herkennen, handelen, nabij zijn
Wat is goede zorg in de laatste dagen van het leven? Hoe herken je als zorgverlener dat iemand aan het sterven is – en wat kun je op zo’n moment nog echt betekenen?
Tijdens het congres Zorg in de Stervensfase op 5 november in het Beatrixtheater Utrecht spreekt internist-oncoloog dr. Eric Geijteman hierover. Geijteman is verbonden aan het Erasmus MC in Rotterdam en gespecialiseerd in palliatieve zorg. In zijn plenaire bijdrage bespreekt hij wat er gebeurt in de laatste levensfase – lichamelijk, emotioneel en medisch – en hoe zorgverleners tijdig kunnen signaleren dat het sterven is begonnen.
Veelvoorkomende symptomen zoals benauwdheid, pijn en onrust komen uitgebreid aan bod. Hoe kun je deze klachten verlichten? Wanneer grijp je wel in – en wanneer juist niet meer? Behalve op medische en praktische interventies gaat Geijteman ook in op communicatie: hoe betrek je naasten bij de zorg, hoe geef je uitleg, en hoe bied je hoop wanneer genezing niet meer mogelijk is?
In 2018 promoveerde Geijteman op het onderwerp ‘Decisions about medical treatment in the last phase of life’. Zijn onderzoek laat zien dat artsen vaak geneigd zijn door te behandelen, ook als de winst beperkt is. In zijn woorden: “Je kunt juist ontzettend veel bieden door dingen níet te doen – hoop geven in een andere vorm. Niet op genezing, maar op een goed einde.”
Herkenbare signalen van het naderend overlijden
In samenwerking met het Tijdschrift voor Verzorgenden ontwikkelde Carend een toegankelijke en veel gedeelde infographic over de signalen van de stervensfase.
Hier is de poster in PDF te downloaden: Carend_LauwConceptDesign_TVV_StervendeVrouw_poster_A3_def.pdf
De signalen kunnen variëren, maar vaak gaat het om:
Veranderingen in ademhaling: onregelmatig, oppervlakkig of met pauzes.
Afname van eetlust en dorst: het lichaam vraagt steeds minder.
Vermoeidheid en zwakte: toegenomen behoefte aan rust, minder bewustzijn.
Veranderde huid en temperatuur: koude ledematen, grauwe of blauwige huid.
Bewustzijnsveranderingen: slaperigheid, verwardheid of juist onrust.
Het tijdig herkennen van deze veranderingen helpt zorgverleners om passende ondersteuning te bieden – zowel medisch als menselijk. Ook communicatie met naasten, symptoombestrijding en zorg na overlijden maken integraal onderdeel uit van goede stervenszorg.
🕯 Zorg in de Stervensfase
📅 5 november 2025 – Jaarbeurs Utrecht
🎟 Vroegboekkorting t/m 1 september
