Op vrijdagmiddag belt onze coördinator. Of ik maandag een echtpaar kan spreken dat samen euthanasie wil. Ik bel met hun dochter, die uitermate liefdevol vertelt over haar ouders. ‘Ze zijn mijn voorbeeld.’ Bij haar moeder Tineke (83) is vier weken geleden een vergevorderde tumor in haar hoofd gevonden. Ze heeft heel veel pijn en haar lichaam is op. Ze kan niet meer en wil dood. Haar man Willem is een jaar ouder en kreeg een beroerte, een week nadat Tinekes tumor was geconstateerd. Hij is half verlamd, maar kan goed praten. Zijn situatie is niet levensbedreigend, maar zonder Tineke leven kan hij niet. ‘Dat is voor mij uitzichtloos lijden.’
Ik ben vrijwilliger bij de Humanistische Uitvaart Begeleiding. Wij vertellen levensverhalen op verzoek van nabestaanden die dat zelf niet willen of kunnen. Als onze coördinator belt, neem ik direct daarna contact op met nabestaanden voor een gesprek. Meestal zit ik een dag later bij mensen aan tafel. Thuisgekomen schrijf ik het verhaal en leg het dan ter goedkeuring voor. Mensen zijn blij dat ze op deze manier worden ontlast. Een paar dagen later leid ik de uitvaart waar soms ook anderen spreken. Een enkele keer worden we direct benaderd door nabestaanden, maar de vraag komt meestal via een uitvaartondernemer.
Het blijft heel bijzonder om met mensen die ik niet ken twee uur lang te praten over leven en dood. Die verantwoordelijkheid vervult me met trots, maar ook met nederigheid. Dienstbaar zijn en daar toch iets persoonlijks van maken zoals de familie het wil, geeft veel voldoening. Mooi is het als mensen zelf veel inbrengen zoals een Schotse familie uit Haarlem deed. Toen de rouwstoet bij het crematorium aankwam, ging de doedelzakspeler blazen. Die muziek gaat op zo’n moment door merg en been. De familie droeg zelf de kist naar binnen. Voorop liep een dochter die Amazing Grace zong. Wat een intense lading kan zo’n overbekend nummer dan toch krijgen.
Voor de Humanistische Uitvaart Begeleiding voer ik ook Gesprekken bij Leven. Meestal, niet altijd, is dat met mensen die terminaal zijn. Dit is ook de opzet bij Tineke en Willem die samen willen sterven. Toen ik gebeld werd, was de euthanasievraag nog in behandeling. Vlak voordat ik in de auto stap om naar het echtpaar te bezoeken, bel ik opnieuw met hun dochter. Het verzoek van haar moeder is ingewilligd, dat van haar vader nog niet. ‘Dat trekken we nu in, want het wordt te ingewikkeld.’ De euthanasie van moeder is over twee dagen. Een uur later zie ik het echtpaar in een verpleeghuis. Ze zijn heel erg verdrietig dat ze niet samen mogen sterven. ‘Onmenselijk,’ zegt Tineke. Beiden vertellen over hun levenslange, grote liefde. Ik vraag naar hun geheim. Tineke antwoordt direct: ‘We zijn altijd tevreden geweest, streefden nooit naar het onmogelijke, wilden altijd eerlijk zijn en alles delen'. Na een uurtje voel ik opeens dat ik moet gaan. Precies op dat moment zegt Tineke: ‘Dank je wel, nu wil ik graag nog wat quality ime met mijn man’.
Afbeelding: Erika Wittlieb