Voor mijn boek over de eerste euthanasie van artsen heb ik twintig artsen gesproken. De meesten zijn huisarts. Euthanasie bij psychische aandoeningen is een ingewikkeld proces. Bij lichamelijke aandoeningen als kanker, ALS of COPD is euthanasie dikwijls eenvoudiger en sneller te realiseren. Dit zegt uiteraard niets over de impact die een euthanasie kan hebben op naasten of de arts in kwestie. Euthanasie bij psychische aandoeningen is een lange weg vol worstelingen. Ik sprak psychiater Menno Oosterhoff over het proces dat voorafgaat aan het verlenen van euthanasie bij psychisch lijden. Hij schreef er samen met Kit Vanmechelen Esther Beukema een boek over, het heet Laat me gaan. Hieronder een deel van het interview met Menno Oosterhoff:
‘Ze was nog erg jong en ik had haar ongeveer een jaar in behandeling. In het begin had ik nog niet het gevoel dat ze een evidente euthanasiewens had. Er volgde een crisistoestand waardoor ze werd opgenomen in het ziekenhuis. Er was sprake van dwangvoeding, dat leek mij heilloos. Gelukkig kwam ze weer thuis. Ik had een goed team samengesteld dat haar dwang zou kunnen behandelen. Ik dacht dat we het goed konden aanpakken. Toen ze thuis was zei ze tegen mij: “Ik wil euthanasie”. Ik antwoordde dat ik dat traject met haar wilde lopen maar dat ik wel wil kijken of er nog andere reële opties waren. Zij bleef herhalen dat ze niet langer wilde leven en ze bleef vragen hoe lang het nog ging duren. Eigenlijk had ze nauwelijks euthanasie nodig. Zij dacht over stoppen met eten en drinken en daar had ze mijn toestemming niet voor nodig want ze was wilsbekwaam. Uiteindelijk koos ze toch voor euthanasie. Tussendoor heb ik nog gekeken of deep brain stimulation zou kunnen helpen. Ze hoopte dat ze door die behandeling zou komen te overlijden. Ik vroeg haar hoe ze het ervoer wat we tot nu toe allemaal gedaan hadden en of ze toch nog geholpen wilde worden. Ze zag alles als een file die de uitweg verspert. Mij ook. Toen besloot ik dat er geen redelijke oplossingen meer waren en vroeg een second opinion aan. Ik kreeg niet makkelijk contact met haar, ze hield altijd wat distantie, maar voordat de euthanasie plaatsvond vroeg ze: “Wil je mij een knuffel geven?”
Soms vraag ik mij af of euthanasie wel mag van God. Ik heb een streng christelijke opvoeding gehad. Ik mocht een keer spreken tijdens een kerkdienst van een overleden meisje. Ik was niet als behandelaar bij haar betrokken geweest maar deed de second opinion. Ze had mij gevraagd om op haar begrafenis te spreken om duidelijk te maken dat psychisch lijden verwoestend kan zijn. Ik zei tegen de predikant dat ik blij was dat er een dominee betrokken was, ik benoemde dit vanwege mijn onzekerheid over wat God ervan vindt. Dat blijft spelen. Ik ben niet zo bang voor de regionale toetsingscommissie euthanasie. Ik ben bang voor de religieuze toetsingscommissie. Het beeld van gewogen worden en te licht worden bevonden, daar ben ik mee geïmpregneerd in mijn jonge jaren. Dat raak je nooit meer kwijt.
Weet je wat het meest aangrijpende is? De dankbaarheid van mensen. Leed kan ik wel hanteren maar als mensen dankbaar zijn raak ik ontroerd. Niet vervelend of per se verdrietig, maar wel intens. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat ik overeind blijf, daar let ik ook wel op. Ik moet grenzen stellen maar dat vind ik heel moeilijk omdat je zoveel kunt betekenen. Er zijn zo weinig mensen die dit willen doen.”
Het boek Mijn eerste euthanasie; verhalen van artsen verschijnt in het najaar van 2024 bij uitgeverij De Graaf
Op 16 april 2024 organiseert Carend het webinar 'Euthanasie bij psychiatrische aandoeningen'. Na dit webinar is jouw kennis over de wettelijke kaders bij psychiatrie up to date, maar heb je ook je eigen mening/ houding t.a.v. euthanasie bij psychiatrie kunnen nuanceren èn aanscherpen. De specifieke aandachtspunten bij euthanasie bij psychisch lijden worden besproken. Je hebt voldoende inzicht en praktijkkennis om zelf euthanasievragen bij psychiatrie aan te nemen, te beoordelen en waar relevant uit te voeren.
Het webinar is gericht op psychiaters, specialisten ouderengeneeskunde, huisartsen, maar ook toegankelijk voor andere betrokkenen zoals verpleegkundigen, verzorgenden, praktijkondersteuners en medisch specialisten. Inschrijven kan hier.