Zorgverzekeraars Menzis, Zilveren Kruis en CZ hebben nu ook besloten de Palliakit (palliatieve kit) landelijk te gaan vergoeden, na een eerdere pilot van verzekeraar VGZ in de regio Gorinchem. Dit betekent een grote doorbraak op het gebied van snelle beschikbaarheid van onder andere catheters en palliatieve medicatie bij patiënten die in een thuissituatie, hospice of zelf verpleeghuis stervende zijn. En het neemt veel bureaucratie weg. De Palliakit wordt door lokale apotheken geleverd en niet meer door centraal opererende apotheken.
Palliakit (Palliatieve Kit)
De stervensfase kan soms grillig verlopen met acute verslechteringen. Als de huisarts die de patiënt goed kent in de buurt is, is het meestal mogelijk om snel verlichting in dit soort situaties te brengen. Vaak zijn al duidelijke afspraken gemaakt over wensen en behoeften en kan er snel extra zorg ingezet worden.
In de huidige tijden gaat dit vaak minder soepel, vooral buiten kantoortijden. De patiënt of zijn naaste moet contact opnemen met de de huisartsenpost of dienstdoende wijkverpleegkundige. De behandelaar die in de situatie komt, voelt druk om te handelen maar kent de patiënt, diens omgeving en wensen niet goed. Snel duidelijkheid krijgen lukt vaak maar ten dele; er speelt de tijdsdruk van de dienst en de patiënt is er slecht aan toe door pijn, dyspneu of onrust. Er moet ook erg veel geregeld worden zoals het regelen van medicatie, een catheter en andere verpleegkundige materialen. Door de enorme administratieve rompslomp en al deze handelingen gaat de situatie soms snel achteruit. De uitkomst is daardoor regelmatig een hap-snap oplossing als insturen naar het ziekenhuis.
En voor deze toch vaak voorkomende situatie is nu een simpele oplossing: het plaatsen van de Palliakit bij een patient thuis. Dit is een eenvoudige sealbare plastic box met daarin medicatie: ampullen morfine, midazolam, maar ook medische hulpmiddelen als een subcutane infuuscanule en toebehoren, blaaskatheter met inbrengset en standaard uitvoeringsverzoek voor de wijkverpleging. Door de lage kosten en eenvoudige samenstelling kan de kit preventief bij de patiënt thuis worden geplaatst door de eigen huisarts. De apothekers in de regio stellen de kit samen. De kit zorgt ervoor dat de zorg in de stervensfase veel beter verloopt: de eventueel benodigde medicamenten zijn op tijd aanwezig, er wordt geen tijd verloren met allerlei uitvoeringsverzoeken en ook de catheter is snel aanwezig. Een belangrijke innovatie dus.
De Palliakit is bedacht door huisarts Laurens van Ede (zie interview) in de regio Gorkum na eerdere pilots in Zuid-Oost Brabant. Hij reageerde verheugd dat er nu een landelijk vervolg komt aan zijn werk. Er is nu wel noodzaak om het lokale protocol om te zetten naar een landelijk protocol, waarbij huisartsen- en apothekersorganisaties aan zet zijn.
'Cathetergate'
De problemen kwamen aan het licht door het werk van verpleegkundige Jennifer Bergkamp. Veel zorgverleners in de eerstelijn meldden de laatste jaren problemen rond snelle beschikbaarheid en er waren veel klachten over administratieve lasten om al deze zaken snel en makkelijk te regelen (zie ook de artikelen 'Spiegeltie, spiegeltje aan de wand, wat is de duurste catheter van het land' en 'Bureaucratie in de palliatieve zorg onderwerp bij Op1'. De zaak kwam aan het rollen doordat wijkverpleegkundige Jennifer Bergkamp in de landelijk media over de problematiek vertelde in onder meer het televisieprogramma Op1. Deze aandacht leidde uiteindelijk zelfs tot kamervragen en een unaniem aangenomen motie in de tweede kamer met een opdracht aan de minister van VWS. De minister beloofde hierop de zaken te onderzoeken, maar op die resultaten hoeven we niet meer te wachten: inmiddels nemen het veld en de zorgverzekeraars samen het heft in handen om deze soms schrijnende situaties te voorkomen.
Jennifer Bergkamp bij Op1.
Longarts Sander de Hosson van Carend reageert verheugd: "Carend kreeg de laatste maanden veel mails over de enorme administratieve last rondom verkrijgen van medicatie voor zorg in de stervensfase. Daarnaast bleek doordat landelijk gekozen is voor centrale levering van blaascatheters, deze vaak niet tijdig aanwezig waren, waardoor het zeer regelmatig misging. Carend heeft al sinds begin van het jaar samen met Jennifer Bergkamp actie ondernomen en is met zorgverzekeraars gaan praten."
Filmpje tijdens congres
De Hosson: "Wij hadden veel moeite om zorgbestuurders het structurele probleem van deze situatie te laten inzien. Om zorgverzekeraars te overtuigen, besloot ik tijdens het congres 'Zorg in de Stervensfase' van Carend live aan de 800 deelnemende verpleegkundige en verzorgenden te vragen of er een structureel probleem was. Meer dan de helft van de verpleegkundige stak de hand omhoog. Nadat ik dit filmpje op Linked-In plaatste, zagen zorgverzekeraars hoe massaal de problematiek was. Binnen twee dagen had ik ze allemaal gesproken en beloofden ze hun best te doen om de problemen snel op te lossen. En dat is nu al zover. Chapeau voor de bereidwilligheid en flexibiliteit!"
Landelijke implementatie
De volgende stap is om het Palliakit protocol landelijk op te nemen. Lokale apotheken zullen de uitvoering verzorgen, dus partijen als KNMP en de LHV zullen nu bij dit project betrokken worden. Voorzitter van V&VN Bianca Buurman reageerde ook zeer verheugd en meldde desgevraagd dat de beroepsorganisatie V&VN volledig achter de invoering van de Palliakit staat. Carend houdt u op de hoogte van verdere voortgang in dit dossier. Zondag besteedt RTL Nieuws aandacht aan de palliatieve kit.