Ogen wijd open, starend naar het plafond. De slaap, zo broodnodig, weigert alweer te komen. Al maanden. Ondanks medicatie waarvan de oncoloog in het Radboud UMC zegt dat het een olifant kan vellen. Maar niet Hester.
Hester is 33, in de laatste fase van haar leven. Een osteosarcoom heeft haar eerst haar kuitbeen, daarna een long en uiteindelijk haar toekomst ontnomen. Vierentwintig chemokuren verder is haar lichaam moe en haar geest uitgeput. Wat resteert zijn malende gedachten over haar afscheid van alles en iedereen en slapeloosheid - meedogenloos en nietsontziend.
Tijdens een gezichtsmassage bij de schoonheidsspecialist dommel ik zelf even weg. Het idee komt bijna terloops: zou dit iets voor Hester kunnen zijn? Maar wie ben ik om dat voor te stellen? Ik heb geen opleiding en ervaring met massage, laat staan in de zorg, alleen maar een gevoel.
Thuis bespreek ik het met mijn man. Opleidingen zijn er nauwelijks, zeker niet voor deze doelgroep. Het internet is nog een speeltuin voor academici, en de bibliotheek zwijgt. ‘Wat hebben jullie te verliezen?’ vraagt hij na een week vol twijfelgesprekken. Niets, besefte ik. Helemaal niets—alleen tijd. Kostbare tijd.
Toch duurt het nog drie dagen voor ik het durf voor te stellen. Met bibberende stem vertelde ik Hester over mijn ervaring met de gezichtsmassage. Ze luistert, wijst vervolgens naar de badkamer en zegt: ‘Ik denk dat er nog wel een flesje babyolie staat. Dat lijkt me wel geschikt hiervoor.’
Die eerste keer ben ik even nerveus als vastberaden. Voorzichtig strijk ik van haar enkel naar haar knie, langzaam, ritmisch, richting het hart. Ik laat mijn handen spreken, gevuld met liefde, aandacht en hoop. En dan gebeurt het: haar ogen vallen langzaam dicht. Binnen tien minuten klinkt er een zacht snurkje. We zijn allebei verbijsterd.
Vanaf die dag is het ons ritueel. Dag na dag geef ik haar die massage. Soms zegt ze niets, soms glimlacht ze even. De rust die het haar brengt, brengt mij inzicht: aanraking is meer dan contact. Het is erkenning. Verbinding. Liefde. Een krachtig medicijn.
Hester overlijdt in 1995 op 33-jarige leeftijd. Maar wat ze me nalaat, leeft voort. Die eerste strijking op haar vermoeide been markeert het begin van mijn pad in de wereld van aanraking en palliatieve zorg. Een pad dat ik ben blijven volgen, met haar als kompas.
Soms begint iets groots met iets kleins. Een hart, een hand, een druppel olie en een beetje moed.
Klara van Zuijdam is specialist in aanraking en massage bij kwetsbare doelgroepen en werkt sinds de jaren negentig in de palliatieve zorg. Via Touch for Care deelt ze de helende kracht van liefdevolle aanraking en aanwezig-zijn in de laatste levensfase.