Het is een gewone doordeweekse avond in februari 2019. Ik zit op de bank als de telefoon gaat en ik mijn moeder aan de lijn krijg. Ze zegt direct dat ze slecht nieuws heeft. Een kort moment denk ik dat ze gaat zeggen dat mijn vader overleden is, maar in plaats daarvan zegt ze: “de dokter uit het ziekenhuis belde net, ik heb uitzaaiingen. Er is geen kans meer op genezing.”
Het bericht komt keihard binnen bij haar en bij ons. Vanaf nu leeft zij en leven wij met de wetenschap dat zij zal komen te overlijden aan de gevolgen van deze ziekte. Ze is in één klap beland in Tussenland.
Tussenland is de titel van het boek wat Jannie Oskam schreef over leven met de wetenschap dat je ongeneeslijk ziek bent. Het is de term die zij in haar boek gebruikt voor de palliatieve levensfase; de wereld waarin mensen terecht komen op het moment dat ze te horen hebben gekregen dat genezing niet meer mogelijk is. Een heftige wereld, een wereld waarin de fundering onder je leven weggeslagen lijkt en je een nieuwe basis moet vinden. Een basis die zich bovendien iedere keer weer aan moet passen aan de fase van de ziekte. Jannie neemt je mee in die wereld, door haar eigen ervaringen, gesprekken met professionals en lotgenoten. Het is een boek wat herkenning en inzicht oplevert. Ik heb het in één ruk uitgelezen.
Er komt in die wereld ongelooflijk veel op je af. Ik gun ieder mens die te horen heeft gekregen dat genezing niet meer mogelijk is, iemand die meeloopt in deze fase. Zodat je samen helderheid kan scheppen in de wirwar van gevoelens, vragen, onzekerheden en angsten. Iemand die de ogenschijnlijk moeilijke vragen kan stellen, die niet bang is voor alle emoties die zich aandienen en die je kan helpen daar zelf ook naar te kijken. Die durft te benoemen wat ze bij je ziet en je zo leert jezelf te verbinden met alles wat er in jezelf speelt. Zo kun je namelijk ook ontdekken wat voor jou van waarde is, waar je je prioriteiten legt en waar je van geniet in het leven. Want de palliatieve levensfase is dan weliswaar de fase voor het sterven maar hij draait niet enkel om het sterven, hij draait ook zeker om het opnieuw vormgeven van het leven en het telkens (her)vinden van je balans. Een balans die voor ieder mens weer anders is.
Ieder mens loopt zijn eigen unieke pad. Zo ook mijn moeder. Zij kiest ervoor het stadium van haar ziekte in eerste instantie alleen met ons, haar man en kinderen, te delen. Pas later met meer mensen.
Zij wil gewoon als ‘Ans’ gezien worden, ‘Ans’ zijn. Ze is bang voor meewarige blikken en bijbehorende goedbedoelde vragen. Ze wil zolang als dat dat gaat genieten van het leven, de natuur, van zingen op haar koor en samenzijn met vrienden en familie. Dat doen we ook. Wij kunnen al die tijd de gesprekken voeren waaraan behoefte is, over het leven, het ziek-zijn en het sterven. Soms luchtig vol humor, soms vol verdriet. Op gezette tijden zoekend naar een nieuwe balans als haar lichamelijke beperkingen en pijn toenemen.
We leren leven en rouw verweven en genieten intens van alles wat we nog samen hebben. Zij en wij bewegen mee met haar achteruitgang, met haar kleiner wordende wereld. Ze leert om te leven vanuit haar behoefte en wensen. Haar laatste weken brengt ze door in een hospice, waar ze stap voor stap liefdevol en bewust afscheid nam. Op 9 september 2020 heeft zij het leven losgelaten.
Door praten en nabijheid
Door soms alleen te 'zijn'
Ontstaat meer innerlijke vrijheid
En verzachting van de pijn
-------------------------------------------
Yvonne schreef deze blog over haar ervaringen met ‘Tussenland’, ook naar aanleiding van het gelijknamige boek van Jannie Oskam. Op 15 februari om 20.00 uur zal Jannie Oskam vanuit haar eigen ervaringen over vertellen in een webinar bij Carend: Tussenland, over leven met de dood in je schoenen.
Dit webinar is voor iedereen toegankelijk. Klik hier voor meer informatie en inschrijven.