Jarenlang ging ik met mijn moeder naar dokters en bespraken we haar euthanasiewens. Het was een moeizame weg, ook door haar Alzheimer. Mijn moeder gaf niet op, ze zou niet zo eindigen als mijn oma, ze wilde zelf kiezen. Ze wilde de euthanasie voordat de ziekte zulke ernstige vormen had aangenomen dat het te laat zou zijn. Ook wilde ze haar waardigheid behouden en dat had ze door een notaris laten vastleggen. Dat deed ze al kort na de diagnose. Dus toen het slechter met haar ging, heb ik contact opgenomen met de huisarts en is ze aangemeld bij het Expertisecentrum Euthanasie.
Op 9 november 2022 hadden we een eerste gesprek met Mieke en Wim van het expertisecentrum. Het was spannend, we moesten ons standpunt duidelijk maken. Wat een opluchting was het dat ze de diepgewortelde wens van mijn moeder begrepen! Het was een bijzonder gesprek. Mijn moeder kon haar verhaal doen. Ze voelde zich gehoord en werd gerustgesteld. Ze konden niet beloven dat het ook ging lukken maar ze zouden onderzoeken wat mogelijk was.
Tijdens het gesprek met mijn moeder kwam naar voren dat mijn vader ook erg ziek was. Hij kon daardoor niet aansluiten bij dit gesprek. Mijn vader was lichamelijk op en mentaal moegestreden na een ziekbed van 34 jaar. Tijdens het gesprek vroegen we of ze samen euthanasie konden krijgen. Ik had daar eens iets over gelezen. Wim en Mieke antwoordden dat ze zouden overleggen en dat ze over twee weken terug zouden komen. Als familie hebben we met elkaar gepraat, samen gelachen en gehuild, en alle angsten en andere gevoelens besproken. We besloten dit samen te doen. Liefde is immers ook loslaten. Deze ziekten konden wij niet verslaan. Na een aantal diepgaande gesprekken met Wim en Mieke en daarna met de SCEN-arts, werd de wens van mijn moeder voor euthanasie goedgekeurd. Mijn moeder was trots dat het haar gelukt was.
Mijn vader werd ook aangemeld bij het expertisecentrum. Hij zei tegen me: ‘Ik wil samen met mama gaan, ik laat haar niet alleen sterven. En vertel de dokter alvast dat we de euthanasie op onze trouwdag willen om 15.15 uur. Onze trouwtijd’. Ik had geen idee of dit mogelijk was. Mijn vader kreeg een andere arts, Joyce. Hij had een goede klik met haar. Er ontstond zelfs even een discussie over wie de leukste arts had. Op 8 december kwam de SCEN-arts, dat was het moeilijkste gesprek. Mijn vader had kort daarvoor ook nog een hartaanval gehad. Hij was bang dat zijn euthanasie niet goedgekeurd zou worden en ze daardoor geen gezamenlijke euthanasie zouden krijgen. Hij was klaar met het leven en wilde niets liever dan samen met zijn geliefde sterven. Na het pittige gesprek met de SCEN-arts kreeg mijn vader toestemming. De euthanasie zou plaatsvinden op 20 december 2022, de 48e trouwdag van mijn ouders.
De dag van de euthanasie
De dagen en weken ervoor was de tijd omgevlogen en we zagen de periode die ons nog samen restte steeds korter worden. Dit voelde pijnlijk en verdrietig maar het hebben van een datum gaf ook rust. Op de dag van de euthanasie dachten we er steeds aan dat Wim, Joyce en Mieke om kwart voor drie zouden komen. We waren met zijn vieren, mijn ouders, mijn broer en ik. Zij wilden geen drukte en vooral niet te veel emoties, geen dramatisch afscheid. Ze hadden al afscheid genomen van dierbare familieleden en de geliefde kleinkinderen. We kozen ervoor om de laatste dag, voor zover mogelijk, niet in het teken van afscheid te laten staan. Wel hebben we elkaar de dagen ervoor laten weten wat we voelden en vooral waar we dankbaar voor waren. We bespraken hoe hun leven was geweest en haalden herinneringen op. Mijn vader gaf deze trouwdag 48 rozen aan mijn moeder. Ieder jaar kreeg zij rode rozen maar dit jaar ook witte omdat deze dag wel heel speciaal was. We keken samen naar concerten op tv en we luisterden muziek, een van de favoriete bezigheden van mijn ouders. We hebben die dag samen lekker gegeten, gelachen en geknuffeld. De playlist stond klaar voor Het Moment. Mijn vader wilde gaan tijdens Stairway to heaven.
Om 14.45 uur ging de bel, Wim, Joyce en Mieke waren mooi op tijd. De bloemen kwamen tot hun recht in de slaapkamer, kaarsjes brandden, de muziek speelde op de achtergrond en er lag een mooie, blauwe deken over mijn ouders heen. Ook werden zij omringd met knuffels en tekeningen van de kleinkinderen. Er stonden foto’s van hen en van hun trouwdag. Ze lagen op bed en hielden elkaars hand vast, nog steeds overtuigd van hun keuze om deze laatste reis samen te maken. Mijn vader vertelde dat ze dit moment al eens geoefend hadden. Ze hadden zich voorgesteld hoe dat zou zijn. Wim, Joyce en Mieke begonnen aan hun werk, infusen werden ingebracht, de laatste bevestigingen werden uitgesproken. En toen werd de medicatie toegediend. Het ging heel snel. We knuffelden tot het laatste moment, terwijl mijn ouders ons verlieten, hand in hand. Wim en Joyce deden de laatste controles. Iets wat onmogelijk leek te zijn gebeurde: mijn beide ouders overleden op 20 december 2022 om 15.15 uur. Op de achtergrond Our house, niet het liedje van mijn vader, maar het nummer van hen samen. Zoals zij het wilden is het gegaan. De slaapkamer vulde zich met liefde, verbazing, verdriet, maar vooral met een “het-heeft-zo-moeten-zijn-gevoel”.’
Joyce de Bruin, arts bij het Expertisecentrum Euthanasie vertelt in een interview met Carend, hoe zij het overlijden van de ouders van Linda, waar ze bij betrokken was als arts, heeft ervaren. De foto's in dit artikel zijn met toestemming van Linda geplaatst.
De redactie van Carend houdt even vakantie. Op onze website en via social media delen we deze maand de meestgelezen artikelen en columns van het afgelopen jaar. Wij wensen iedereen een fijne zomer toe, op vakantie of thuis, in ons eigen land of ver weg. En voor iedereen die doorwerkt: werk-ze!
Op 1 november vindt in Jaarbeurs het Congres 'Zorg in de Stervensfase' van Carend plaats met tal van experts en inspirerende workshops. Ook Joyce de Bruijn zal een workshop over euthanasie geven. Wees er snel bij! Tot 1 september geldt een vroegboekkorting. Meer informatie hier.