Het bevroren landschap glinstert in de zon en ademt een haast serene stilte uit. Maar eenmaal buiten slaat de kou in mijn gezicht. Het brengt me terug naar toen.
Er hing een intieme stilte in de hospicekamer van mijn moeder. Die fijne stilte veranderde tijdens het uitvoeren van de euthanasie in enkele seconden in een lege stilte. Met een dood lichaam op bed.
'Na afloop begreep ik dat ik me nooit genoeg had kunnen voorbereiden'
Ik wist precies wat er zou gaan gebeuren, ik had me goed voorbereid. Maar na afloop begreep ik dat ik me nooit genoeg had kunnen voorbereiden. De geboorten van mijn kinderen zijn het pijnlijkste en tegelijk het meest wonderlijke dat ik ooit heb meegemaakt. Geen van de bevallingen verliep zoals ik had bedacht en waar ik me op had voorbereid. En ook al stonden er sfeervolle kaarsjes bij het bevalbad, dat kind moest er uit. Het was minder romantisch dan ik had gehoopt. De aanwezigheid van een sensitieve en kundige verloskundige gaf me vertrouwen. Het bevalplan, waarin stond wat ik wel en niet wilde, bracht rust. Het zette me met beide benen op de grond, en precies dat had ik nodig om mijn kracht te vinden en me over te kunnen geven.
Zo verliep het overlijden van mijn moeder ook niet helemaal zoals ik had bedacht en misschien stiekem had gehoopt. Toosje, de huisarts, vertelde me gedetailleerd hoe de dag van de euthanasie eruit zou zien. Ze bereidde mijn kinderen voor, ontmoette mijn gezin. 'Zorg dat er iemand bij je is in de kamer,' zei ze tegen me. 'Nu ben je hier nog met je moeder, straks is er alleen nog haar levenloze lichaam. Het is fijn als er dan iemand voor je is, iemand met wie je later kunt delen.' Toosje gaf aan dat het snel zou gaan, sneller dan ik zou kunnen bevatten. 'Ik wil dat ze in mijn armen sterft,' zei ik. 'Alles mag zolang ik er bij kan,' antwoordde Toosje. 'Maar bedenk goed of dat is wat je wil. De meeste mensen zoeken in die laatste momenten de blik van een dierbare en straks, als je moeder is overleden, zit jij daar met haar dode lichaam in je armen.' Het zette me met beide benen op de grond, en precies dat had ik nodig om mijn kracht te vinden en me over te kunnen geven.
Alles was gezegd, mijn moeder was er meer dan klaar voor, die ochtend in september. Ik kon haar met heel mijn hart laten gaan. Precies zoals ik overal had gelezen. We keken elkaar aan en ik gaf haar kusjes op haar voorhoofd. De kamer spatte uit elkaar van liefde. Maar toen ik hoorde hoe het spoelmiddel in het infuus gespoten werd veranderde er iets bij mij. 'Dit gaan we toch niet echt doen?' dacht ik ineens. Dapper slikte ik de opkomende paniek weg. 'Zoals jij is er maar één,' fluisterde mijn moeder. 'Ik breng nu het slaapmiddel in,' zei Toosje. Mijn moeder slikte twee keer en toen werd het stil. Doodstil. Pas nu begrijp ik de betekenis van dat woord.
'Mijn moeder slikte twee keer en toen werd het stil. Doodstil. Pas nu begrijp ik de betekenis van dat woord'
Ik kon het niet bevatten. Weg was ze. Mijn moeder, met haar liefdevolle blik en geruststellende adem, was opeens veranderd in een dode met open mond en gesloten ogen. Er was niets moois aan dat moment. De snelheid waarmee ze overleed zorgde voor kortsluiting in mijn hoofd. De onomkeerbaarheid was een klap in mijn gezicht. De kamer veranderde direct in een kale ruimte. Het duurde even voordat ik mijn eigen adem terugvond. Met de ademteug die ik nam kwam het huilen. Hard en schokkend. Alles wat ik wist en geloofde kon niet voorkomen wat ik voelde. Ik verstopte mijn gezicht in mijn moeders nek en wenste haar terug. Natuurlijk was ik blij voor haar, dat ze uit haar lijden was verlost en dat het zo kon gaan. Met een fantastisch team om ons heen. Maar die dankbaarheid voelde ik vooraf en kwam pas later terug. Eerst was er dit. En ik kon er niet omheen.
De mooie lelijke dood van mijn moeder.
Carend organiseert in april samen met het Expertisecentrum Euthanasie een drieluik over Euthanasie. Het drieluik start op 2 april met het Webinar 'Euthanasie in de dagelijkse praktijk' waarin arts Joyce de Bruin en verpleegkundige en consulent euthanasie Ans Duteweert uitvoerig in zullen gaan op de beslismomenten in het euthanasietraject.
Foto:iStock